Այսօր՝ 16 նոյեմբերի 2024թ., 00:00
1USD = 486AMD
1EUR = 510.5AMD
1RUB = 7.9AMD

Ինչո՞ւ Ադրբեջանի դեպքում եվրոպական «մտրակը» չի գործում․ «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Երբ 2020 թվականին Ադրբեջանը ագրեսիվ պատերազմ սանձազերծեց Արցախի դեմ, միջնորդ երկրները լուռ հետևում էին իրադարձություններին այն դեպքում, երբ Արցախյան հակամարտության կարգավորման երեք սկզբունքներից մեկը վերաբերում էր ուժի կամ ուժի սպառնալիքի կիրառման անթույլատրելիությանը։ ԵՄ-ն ու Ֆրանսիան ի վիճակի չեղան կանգնեցնել պատերազմը։ Իսկ կարո՞ղ էին։ Միանշանակ կարող էին, եթե գործի դրվեին թեկուզ հենց տնտեսական լծակները։ Գաղտնիք չէ, որ Ադրբեջանի եկամուտների գերակշռող մասը գալիս է էներգակիրների վաճառքից։ Ու եթե Բաքուն զրկվեր եկամուտներից ու, հետևաբար, նաև դրա միջոցով նոր սպառազինություններ ձեռք բերելու հնարավորությունից, ապա կգար կառուցողական դաշտ։ Բայց ոչ միայն գործուն քայլեր չձեռնարկվեցին, այլև ԵՄ-ն պատերազմից հետո որոշ ուղղություններով անգամ խրախուսում էր Ադրբեջանին։ Ժողովրդավարությունը և մարդու իրավունքները ոտնատակ տված Ալիևը պատկառելի հյուր էր Եվրոպայում։

Փաստացի, ԵՄ-ի համար առաջնահերթ նշանակություն ձեռք բերեցին գազն ու նավթը, քան իր որդեգրած արժեքները։ Դրանով էր պայմանավորված, որ Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենը հայտարարում էր, թե Ադրբեջանն իրենց համար վստահելի գործընկեր է։ Ավելին, Ռուսաստանի դեմ սահմանված պատժամիջոցների ֆոնին Եվրոպայից ուղղակի խնդրում էին, որ Ադրբեջանը կրկնակի ավելացնի գազի մատակարարումները դեպի Եվրոպա։ Ու հաշվի չէր առնվում նաև այն հանգամանքը, որ ռուսական գազը ադրբեջանականի անվան տակ կարող է ավելի թանկ գնով հայտնվել Եվրոպայում, ինչպես որ հիմա տեղի է ունենում։ Մարդու իրավունքների և ազատությունների «ջատագով» Եվրոպան համապատասխան գործողություններ չձեռնարկեց նաև այն դեպքում, երբ Ադրբեջանը տոտալ շրջափակման մեջ էր պահում Արցախը՝ արցախահայությանը դատապարտելով սովի։

Նույն իրավիճակն ունեցանք նաև Արցախի բռնի հայաթափման դեպքում։ Այնինչ, ժողովրդական խոսքով ասած, Եվրոպայի «ձեռքը քարի տակ չէր»։ Եվրոպական համայնքը տիրապետում է հիմնական լծակներին, որոնք գործի դնելու դեպքում ռեալ հնարավորություն կար Ադրբեջանին սանձահարելու։ Մի քանի տնտեսական պատժամիջոցները բավական էին Ալիևի ռեժիմի վարքագծի վրա ազդելու համար։ Մամուլում բազմաթիվ սկանդալային հրապարակումներ են եղել այն մասին, թե ինչպես է լվացված փողերը Ալիևների ընտանիքը տեղափոխում Եվրոպա, մասնավորապես Լոնդոն։ Եվ Ալիևին հարված կլիներ այն, երբ իր և իր հետ փոխկապակցված անձանց միջոցները Եվրոպայում կալանքի տակ հայտնվեին։ Բայց Ադրբեջանի իրագործած միջազգային հանցագործություններն աչքաթող անելուց հետո հանկարծ Եվրոպան «արթնացել է քնից» և որոշել է մի փոքր նախաձեռնողականություն ցուցաբերել։ Այն էլ՝ պայմանավորված է նրանով, որ Ալիևը հրաժարվում է եվրոպական հարթակներում ԵՄ-ի միջնորդությամբ բանակցելուց ու տարածքային պահանջներ է ներկայացնում Հայաստանի նկատմամբ։

ԵՄ դիվանագիտության ղեկավար Ժոզեպ Բորելը հայտարարում է, որ Հայաստանի տարածքային ամբողջականության ցանկացած խախտում անթույլատրելի է և լուրջ հետևանքներ կունենա Ադրբեջանի հետ ԵՄ-ի հարաբերությունների վրա: Մյուս կողմից էլ՝ ԵԽԽՎ-ում ընդամենը մեկ տարով դադարեցնում են ադրբեջանական պատվիրակության գործունեությունը։ Այնպիսի տպավորություն է, որ Եվրոպայից սպասում են, որ Ադրբեջանը հարձակվի Հայաստանի վրա, որից հետո միայն սկսեն մտածել, թե ինչ կոնկրետ քայլեր կարելի է ձեռնարկել կամ չձեռնարկել։ Այնինչ, ներկա փուլում կարելի է քայլեր նախաձեռնել նաև Հայաստանին աջակցելու միջոցով։ Ֆրանսիան որոշակի սպառազինություններ է մատակարարում Հայաստանին, բայց դրա էֆեկտիվությունն այնքան ցածր է, որ նույնիսկ Ուկրաինայում էին հրաժարվել դրանք ընդունել։ Եվ, օրինակ՝ ֆրանսիական արտադրության մի քանի «Բաստիոն» զրահամեքենաներով ուղղակի անհնար է ռազմավարական և մարտավարական փոփոխություն արձանագրել։

Եվրոպական երկրներն ինտենսիվորեն ստրատեգիական նշանակություն ունեցող սպառազինություններ են մատակարարում Ուկրաինային, իսկ ի՞նչն է խանգարում դա կատարել նաև Հայաստանի դեպքում, եթե Բրյուսելում ու Փարիզում իրոք մտահոգված են Հայաստանի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության պահպանմամբ։ Վերջապես, եթե «զենքի գործոնը» լավագույն լուծումը չեն համարում Եվրոպայում, կարող են ուղղակի կանխել Ադրբեջանի նոր հարձակումը Հայաստանի վրա։ Ինչո՞ւ պատժամիջոցներ չեն սահմանում Ադրբեջանի նկատմամբ՝ մանավանդ երբ կան դրա համար բոլոր հիմքերը։ Հենց սա է ամբողջ խնդիրը։ Այլապես ստացվում է, որ եթե Եվրոպայից չեն կարողանում կանխել Հայաստանի վրա ադրբեջանական հարձակումը, ապա հետագայում ևս չեն կարողանա կանգնեցնել ռազմական գործողությունները։ Այլ հարց է, որ այսպիսի քաղաքականության միջոցով նրանք ուղղակի իրենց շահերի համար թնդանոթի միս են դարձնում Հայաստանին։ Ուստի Հայաստանում ինչքան էլ դժգոհ լինեն Ռուսաստանից, պետք է գիտակցեն, որ Ռուսաստանից «խռովելն» ու բացառապես Եվրոպայի կողմ նայելը ավելի վտանգավոր հետևանքներ կարող է ունենալ մեր երկրի համար։

ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Պուտինը հեռախոսազրույց է ունեցել Ալիևի հետ․ ինչ են քննարկել Ծեծկռտուք` ՊՆ զորամասի հրամանատարի տեղակալի ու գումարտակի հրամանատարի միջև․ հարվածներ՝ փոխգնդապետին (տեսանյութ) Հյուսիս-հարավ ծրագրի կարիքների համար անհրաժեշտ հողամասերը կճանաչվեն հանրության գերակա շահ ԱԺ-ում ՔՊ-ն հիմա էլ անցել է հայ-արմերիկյան պաշտոնական հարաբերությունների պատմության աղավաղմանը. Զաքարյան «Բագրատաշեն» մաքսակետում կանխվել են մոտ 4.5 կգ ոսկյա և արծաթյա զարդերի ներկրման փորձեր Սերոբ Գասպարյանի կալանքի ժամկետը երարաձգվել է 5-ից ավելի կրակոցներ՝ Մովսես Խորենացու փողոցում․ անչափահասի են տարել բաժին Հաստատվել է Լատվիա-Հայաստան հանդիպումը սպասարկող մրցավարական անձնակազմը Պուտինն ու Ալիևը հաստատել են Մոսկվա-Բաքու ռազմավարական գործընկերության զարգացման հարցում փոխադարձ հետաքրքրությունը Ինչպե՞ս օգտվել Սուպերայից. Համառոտ ուղեցույց ՊՆ-ն ՝ Կոտայքի մարզում տեղի ունեցած ավտովթարի մասին Տերովին տերն ա տարել, անտերին՝ գելը. հողին հանձնեցին 19-ամյա Նարեկին, ու չկար ո՛չ իշխանությունը, ո՛չ ընդդիմությունը Փոխվարչապետը ՌԴ գյուղնախարարի հետ քննարկել է առևտրաշրջանառության ընդլայնման հնարավորությունների հարցը «Մանկական Եվրատեսիլ 2024»-ի քվեարկության կարգը Տրանսպորտային կապի ենթակառուցվածքը շուտով կհասցվի Հայաստանի հետ սահման. Բայրամով Իսրայելը տարհանման կոչ է արել, ապա խոշոր հարված հասցրել Բեյրութի արվարձաններին. կան զոհեր Մեկնարկել է հնդկական ֆիլմերի փառատոնը. մուտքն ազատ է Խաղաղությունը կոփվում է միայն բանակով․ Արմեն Մանվելյան Ես այն մարդկանցից եմ, ով չի վախենում սեփական ունեցվածքը և անձը վտանգելուց և շարունակում է սեփական ժողովրդին ճշմարտությունն ասել․ Մհեր Ավետիսյան «Մենք հեռախոսի մեջ չէինք, սրտիկներ չէինք ուղարկում իրար, ամեն ինչ իրական էր». Արսեն Սաֆարյան Վարդապետյանն ու Քյարամյանը լավագույն իրավաբանների մեջ մտնո՞ւմ են․ հարց՝ Մանասյանին Հայհիդրոմետից ձյան մասին են հայտնում Այո, այդ պրոբլեմը հենց դու ես, քանի որ պետական ապարատ աշխատացնել չես կարողանում․ Աննա Կոստանյան Ucom-ի գլխավոր տնօրենը մասնակցել է Silicon Mountains տեխնոլոգիական գագաթնաժողովին Մեր քաղաքացիներն արդեն տասնյակ տարիներ է ամեն օր բախվում են անփույթ ու ոչ պրոֆեսիոնալ պաշտոնյաների և նրանց կամայականությունների հետ․ Մհեր Ավետիսյան Նոր ցիկլոն է ներթափանցում Հայաստան. Գագիկ Սուրենյանը՝ եղանակի մասին ԱՄՆ-ում կառուցել են կանաչ էներգիայի աղբյուր աղբանոցում Եթե ​​համապատասխան շահագրգռվածություն լինի, պատրաստ ենք օգնել ու աջակցել Հայաստան-Ադրբեջան կարգավորմանը. Կոբախիձե Բանից պարզվում է, պատգամավորին էլ են ուղարկում թմրանյութի անալիզ հանձնելու Փաշինյանի նոր ռևերանսը Ռուսաստանին Ջուր հավաքեք․ ջուր չի լինելու «Հեղափոխությունն» ավարտվե՞ց. Փաշինյանի սիմվոլիզմը ցնցել է նույնիսկ կողմնակիցներին Մելիքբեկյանին կզոհե՞ն. նրա աթոռի հավակնորդներ կան Իսկ ի՞նչ ենք հակադրում այս ողբերգական ֆարսին. Վահե Հովհաննիսյան Ազգերի լիգա․ Դանիա-Իսպանիա. օրվա մյուս հանդիպումները Թրամփը Ռոբերտ Քեննեդի կրտսերին կնշանակի Առողջապահության և մարդկային ծառայությունների նախարար ՀՀ ֆինանսների նախարարության ընտրած ճանապարհը կտապալի կառավարության ծրագիրը. Քերոբյան Կուբանի և Ազովի ծովի վրա գիշերը ոչնչացվել է 46 ուկրաինական անօդաչու թռչող սարք Դեսպան Մակունցը սենատոր Ուիքերին ներկայացրել է ՀՀ և Ադրբեջանի միջև խաղաղության գործընթացի ներկա իրավիճակը Հրդեհ՝ Երևանի Սարյան փողոցի տներից մեկում