Ընդհանրապես, միջազգային հարաբերություններում հակասական երևույթների կարելի է հանդիպել, երբ գործող արժեքային համակարգը ու միջազգայնորեն ընդունված նորմերը՝ մասնավորապես միջազգային իրավունքի կիրառումը, դառնում են հատվածական։ Հետո էլ քաղաքական գործիչներն ու փորձագետները փորձում են պատճառներ գտնել, թե ինչու է աշխարհակարգն էրոզիայի ենթարկվում, իսկ միջազգային գործող համակարգը դառնում անգործունակ։ Պատճառը երկակի չափորոշիչների ու չափանիշների կիրառումն է, երբ մի դեպքում միջազգային ասպարեզում իրագործված հանցագործությունն ու կամայականությունը դատապարտելի են, իսկ մյուս դեպքում ոչ միայն չեն դատապարտվում, այլև խրախուսվում են։

 

Բոլոր փաստերը կան, որ Ադրբեջանը կոնկրետ ռազմական և ցեղասպանական հանցագործություններ է իրագործել արցախահայության նկատմամբ։ Այս հարցում Ալիևը միջոցների առաջ կանգ չի առել ու չի առնելու, բայց, միջազգային դատական ատյանների առաջ կանգնելու ու պատժամիջոցների թիրախ դառնալու փոխարեն, այնպիսի միջազգային խոշոր դերակատար, ինչպիսին, օրինակ՝ ԵՄ-ն է, եվրահանձնաժողովի ղեկավարի մակարդակով հայտարարում է, թե Ալիևի գլխավորած Ադրբեջանը վստահելի գործընկեր է։ ԱՄՆ-ը ևս փաղաքշում է Ադրբեջանին՝ կարևորելով այդ երկրի նշանակությունը՝ հատկապես էներգետիկ ռեսուրսների մատակարարման տեսանկյունից։ Իսկ ՌԴ-ն էլ իր հերթին խորացնում է համագործակցությունն Ադրբեջանի հետ։ Ու այսպիսի միջազգային մթնոլորտի պայմաններում Ալիևի ռեժիմը պատրաստվում է Բաքվում կայանալիք COP 29 կլիմայական համաժողովի անցկացմանը։

 

Ադրբեջանը գործի է դրել իր բոլոր միջազգային լծակները, որպեսզի մեծ ներկայացվածություն ապահովի այդ միջոցառմանը, ինչը վկայելու է Բաքվի մեծացող միջազգային հեղինակության մասին։ Բաքվում կայանալիք կլիմայական համաժողովը նմանվում է նրան, որ, օրինակ՝ Սադամ Հուսեյնին վստահվեր Բաղդադում կազմակերպել օլիմպիական խաղերը, կամ, օրինակ՝ Հիտլերը խաղաղության Նոբել յան մրցանակի արժանանար։ Ճիշտ է, Ադրբեջանի կողմից իրագործված միջազգային հանցագործությունների առաջ հիմա միջազգային հանրությունը աչք է փակում, բայց բացառված չէ, որ կգա ժամանակ, երբ Ալիևի ռեժիմը ստիպված կլինի պատասխան տալ։ Մյուս կողմից էլ՝ ծիծաղելի է կլիմայական համաժողովն անցկացնել մի երկրում, որի տնտեսությունը հիմնված է ածխաջրածնային էներգակիրների արտահանման վրա, որոնք աղտոտում են մթնոլորտը, չհաշված, որ Ադրբեջանում նավթի արտահանումը թանկ է նստում բնության վրա։

 

Ալիևն ու իր մանկալվիկներն ուղղակի թքած ունեն բնապահպանության վրա, ու հիմա այդ նույն Ալիևի ռեժիմը հայտարարում է Արցախը կանաչ գոտի հռչակելու մասին և փորձում ներդրումներ ներգրավել, որպեսզի Արցախում զարկ տա կանաչ էներգետիկայի զարգացմանը։ Ժամանակին ադրբեջանցի, այսպես կոչված, «բնապահպանական» ակտիվիստները, բողոքելով Արցախում Կաշենի հանքի շահագործման դեմ, փակում էին Լաչինի միջանցքը, սակայն Ադրբեջանն այսօր մեծ թափով նախատեսում է շահագործել Արցախի հանքերը ու նույնիսկ այս ուղղությամբ պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվում որոշ ներդրողների հետ։ Բայց, այս ամենով հանդերձ, Ադրբեջանի անամոթությունն ու սանձարձակությունն այն աստիճանի է հասնում, որ այդ երկրից պահանջում են փակել Հայաստանում գործող հանքարդյունաբերական և մյուս գործարանները՝ պատճառաբանելով, թե դրանք մեծ վնաս են հասցնում իրենց երկրի շրջակա միջավայրին ու աղտոտում են այն։

 

Իրենք անգամ հայկական գործարաններում մոնիթորինգի անցկացման հնարավորություն են ցանկանում ստանալ։ Ադրբեջանի պահանջներից մեկն էլ, բնականաբար, Մեծամորի ատոմակայանը փակելն է, որն իրենք պայմանավորում են հնարավոր ռադիացիոն աղետով։ Հարցն այն է, թե ինչպե՞ս է հաջողվում Ադրբեջանին անցնել բոլոր սահմանները, սակայն մեղադրել Հայաստանին ու նորանոր պահանջներ ձևակերպել։ Թերևս պատճառներից մեկն այն է, որ Հայաստանը լռում է ու ակտիվ աշխատանք չի տանում ադրբեջանական կեղծիքներն ու հանցանքները ջրի երես հանելու և նրա առաջ կոնկրետ պահանջներ դնելու համար։

 

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում