Հայաստանում տապալվեց նաև իրանական ուղղությունը
Արցախյան պատերազմը բացահայտեց Հայաստանի Հանրապետության թույլ և անարդյունավետ արտաքին քաղաքականությունը գրեթե բոլոր ուղղություններով, որոնցից նշանակալին իրանական ուղղությունը դարձավ։ Դրա գագաթնակետը, ըստ էության, պատերազմի ընթացքում ԻԻՀ փոխարտգործնախարարի այցն էր տարածաշրջան՝ Բաքու-Մոսկվա-Երևան-Անկարա երթուղով, կարգավորման անհասկանալի պլանով ու ոչ հայանպաստ դրույթներով։ Արաղչիի այցերի հիմնական նպատակը տարածաշրջանային տերությունների մասնակցությամբ Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման` իրանական նախաձեռնության մասին շահագրգիռ կողմերին տեղեկացնելն էր և ըստ մի շարք վերլուծաբանների՝ կարգավորման համար ՌԴ-Իրան-Թուրքիա բանակցությունների ձևաչափը կիրառելը՝ դուրս մղելով գործընթացից Արևմուտքին։
Սակայն իրանական ծրագիրն այդպես էլ լրջորեն չքննարկվեց, քանի որ պատերազմը դադարեցնելու հարցն արդեն իսկ քննարկվում էր Երևան-Մոսկվա-Բաքու-Անկարա ձևաչափով, որքան էլ որ այս ձևաչափն անընդունելի էր պաշտոնական Երևանի համար հասկանալի պատճառներով։
Նոյեմբերի կեսերին նաև տեղեկատվություն տարածվեց, որ ԻԻՀ ԱԳ նախարար Զարիֆը Ղարաբաղի հարցով կմեկնի Բաքու և Մոսկվա, այցերը չկայացան, սակայն արցախյան հարցով երևանյան կանգառի բացակայությունը ևս չվրիպեց մի շարք վերլուծաբանների ուշադրությունից՝ որակվելով՝ որպես տարածաշրջանում Հայաստանի սուբյեկտայնության վերացում։
Ուշագրավն այն է, որ ՀՀ-ին ու ԻԻՀ-ին չհաջողվեց և ավանդաբար չի հաջողվում լուրջ արդյունքների վերածել համատեղ շահերը, օգտագործել հարաբերությունների ողջ ներուժը։ ՀՀ հեղափոխական իշխանության սկզբնական հայտարարությունները թույլ էին տալիս ենթադրել, որ Իրանի ուղղությամբ լուրջ արդյունքներ են լինելու, տնտեսական պրոյեկտներ են իրականացվելու,սակայն, ինչպես բոլոր ուղղություններում, սա ևս մնաց հայտարարությունների մակարդակում, և ներկայիս իշխանությունները փորձեցին իրենց վերագրել ՀՀ նախկին իշխանությունների որոշ նախաձեռնություններ իրանական ուղղությամբ։ Հարկ է նշել նաև, որ Իրանի հետ սահմանների առնչությամբ մի շարք ոչ միանշանակ հայտարարություններ արվեցին, ինչպիսին 2018 թվականին Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունն էր այն մասին, որ հայ-իրանական սահմանը դե ֆակտո ամեն պահի կարող է փակվել՝ ԱՄՆ-ի և Իրանի միջև հարաբերությունների և աշխարհաքաղաքական իրավիճակի պատճառով, ինչը երկար քննարկումների պատճառ դարձավ։ Ըստ մի շարք վերլուծաբանների՝ Հայաստանն Իրանի հետ բավարար աշխատանք չտարավ նաև Իսրայելում դեսպանատուն բացելու հարցն ընկալելի դարձնելու ուղղությամբ։
Այնուամենայնիվ, թվում էր՝ պատերազմի շրջանակում ևս ՀՀ-ն ու Իրանը համատեղ շահեր ունեն՝ հատկապես՝ տարածաշրջանում թուրք-ադրբեջանական ռազմական ներկայության ընդլայնման, պատերազմում Իսրայելի անուղղակի մասնակցության, ադրբեջանաիրանական խնդիրների, Թուրքիայի կողմից հակամարտության գոտի ահաբեկիչների ներմուծման և ընդհանրապես անվտանգության ու Իրանի դեմ ավելի լայն աշխարհաքաղաքական «խաղի» հարցում։ Սակայն Հայաստանին չհաջողվեց նույնիսկ այս պատերազմում ԻԻՀ-ին դարձնել ՀՀ-ի «գործընկեր»՝ ունենալով բազմաթիվ ընդհանուր շահեր։ Հայաստանին չի հաջողվել ո՛չ ավելի լայն կոնտեքստում, ո՛չ առանձին դրվագներում հաջողությունների հասնել երկկողմ հարաբերություններում և իր հարևանությամբ ունենալ վստահելի գործընկեր։
Ավելին՝ նույնիսկ տեղի փորձագիտական համայնքը՝ բացառությամբ մի քանի մասնագետների, համարժեք չի ներկայացրել, վերլուծել ԻԻՀ արտաքին քաղաքականությունը, այդ թվում՝ ադրբեջանաիրանական հարաբերությունները և շահերը։ Եվ չնայած Ադրբեջանի զորահանդեսում ԻԻՀ տարածքների ադրբեջանական պատկանելության մասին էրդողանաալիևյան ակնարկները որոշակի հրապարակային «փոխհրաձգության», սպառնալիքների պատճառ դարձան Իրանի հետ, ադրբեջանաաիրանական համագործակցությունը բնականոն հունով զարգանում է։ Օրերս իրանական մամուլում տեղեկություն տարածվեց, որ Նախիջևանում մեկնարկել է Իրան-Ադրբեջան տեխնիկական համատեղ հանձնաժողովի նիստը՝ Խոդաֆարինի և Ղիզ Ղալասի ջրամբարների և Օրդուբադի ու Մարազադի ՀԵԿ-երի շահագործման և այդ ուղղությամբ համագործակցության կապակցությամբ: Նախիջևանում ԻԻՀ հյուպատոսարանի փոխանցմամբ՝ Իրան-Ադրբեջան համատեղ այդ նիստում կողմերը մտքերի փոխանակում են կատարել համագործակցության եղանակների մասին:
Ինչո՞ւ են հայ-իրանական հարաբերություններն այս վիճակում, և ի՞նչ պետք է անի ՀՀ-ն իրանական ուղղությամբ՝ հարցերին արձագանքելով՝ իրանցի վերլուծաբան Կայհան Բարզեգարը կարծիք է հայտնում, որ հարաբերությունները երկու կողմից ունեն վերանայման և քայլերի կարիք՝ թե քաղաքական, թե առևտրատնտեսական մակարդակներում։ Քաղաքականապես, նրա որակմամբ, Թեհրանը ձգտում է բարիդրացիական հարաբերությունների իր բոլոր հարևանների հետ, որոնք բազմաթիվ են, հարևանների թվաքանակով Իրանը բացառիկ երկրների շարքում է։ Ուստի, ըստ վերլուծաբանի, ծրագրեր իրականացնելիս՝ Իրանը, բնականաբար, ընտրում է ամենաշահեկանները տվյալ պահին, քանի որ, ինչպես հայտնի է, Իրանն իր հերթին՝ իր ներքին խնդիրներն ունի։
«Մեր երկրներից յուրաքանչյուրն առաջնորդվում է իր շահերով։ Թեհրանն ու Երևանն ավանդաբար ձգտում են պահպանել բացառիկ դրական ֆոնը քաղաքական հարաբերություններում, ինչը բարդ է Հայաստանի տեսանկյունից՝ Թուրքիայի, Ադրբեջանի, ԻԻՀ տեսանկյունից՝ Իսրայելի, ԱՄՆ-ի պատճառով։ Եթե Թեհրանի տեսանկյունից դիտարկեք, կհասկանաք, թե ինչպիսի գլոբալ խնդիրներ ունի Իրանն Արևմուտքի հետ, Մերձավոր Արևելքում կամ տարբեր այլ հարևանների հետ։ ԻԻՀ արտաքին քաղաքականությունը գուցե որոշ ուղղություններով պրոակտիվ չէ, բայց Ղարաբաղյան հարցի ուղղությամբ կրկին ավանդաբար Իրանն ունեցել է հավասարակշռված մոտեցում, թվացել է, որ չի աջակցում կողմերից մեկին մյուսի դեմ, և՝ հակառակը։ Բայց այս պատերազմը Թեհրանին որոշակի խնդիրներ է բերել, Իրանն անտարբեր չէ, պարզապես անշահախնդիր կողմ է, գուցե սա դժվար ընկալվի։ Բայց խնդիրներ այս ամենի հետևանքով առաջացել են նաև Իրանի համար, նոր սպառնալիքներ, նոր իրավիճակներ ու մարտահրավերներ։ Իրականում տարածաշրջանը փոխվել է ու դեռ կփոխվի, եթե տարածաշրջանի բնակիչների էթնիկ կազմը փոխվի»,- ասաց Բարզեգարը։
Նրա խոսքով՝ ԻԻՀ ԱԳ նախարարի այցերը Բաքու և Մոսկվա, ամենայն հավանականությամբ, ուղղված էին ահաբեկչական ներկայության վերացման շուրջ բանակցությունների։ «Հենց այդ պատճառով գուցե չկար Երևանը։ Բայց ինչ խոսք, կա ավելի լավ աշխատելու, սերտ հարաբերությունների ու համագործակցության կարիք»,- ասաց վերլուծաբանը։ Նրա կարծիքով՝ ազդակներ պետք է ստացվեն նաև Երևանից, որն էլ իր խնդիրներն ունի և չի կարող մեծ ներդրումներ անել հայ-իրանական պրոյեկտներում։
«Տնտեսական պրոյեկտներում էական է ռեսուրսի, ներդրումների խնդիրը։ Որտեղ ներդրումն արվում է, այնտեղ համագործակցությունն արագորեն զարգանում է։ Անկախ խնդիրներից՝ Իրանը փորձում է խնդիրներ չունենալ հարևանների հետ, տարածաշրջանում պահպանել Թուրքիայի և Ռուսաստանի հետ համագործակցությունը, ինչը կարևոր է նաև Արևմուտքի հետ խնդիրների ֆոնին։ Այն, ինչ կա, Իրան-ՀՀ հարաբերություններում խնդիրների մի շարքի հետևանքով է երկու կողմից։ Այս ամենի արդյունքում գուցե համարժեք կերպով չեն զարգանում, քանի որ յուրաքանչյուրն ունի իր հրատապ խնդիրները»,- ասաց վերլուծաբանը՝ հույս հայտնելով, որ ճգնաժամային հարցերի հաղթահարումից հետո կլինի քաղաքական և տնտեսական ռեսուրս վերանայումների համար։
Очередная «шустрость» свалить на других собственные ошибки: «Паст» 
Даст ли ход «папкам», или удовлетворится увольнением? «Паст» 
В списке основных налогоплательщиков также есть грузоперевозчики: «Паст» 
Уголовное преследование в отношении предпринимателей продолжается: «Паст» 
Юнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигации 
Как не разориться в Черную пятницу: 5 полезных советов 
Ожидать эскалации нужно всегда: Алексей Анпилогов 
Армения – лидер среди стран СНГ по дороговизне услуг заведений общепита 
МИД Армении прокомментировал заявление посла США в Баку об управлении трансграничными водными ресурсами 
Бельгийские политики и парламентарии направили заявление правительствам Азербайджана и Бельгии 
Мы призываем Азербайджан и Армению не упустить эту историческую возможность: Хакан Фидан 
Армянские борцы завоевали одну серебряную и две бронзовые медали на Чемпионате мира по борьбе среди военнослужащих 
Россия впервые нанесла удар по военному объекту Украины новейшей баллистической ракетой «Орешник» с гиперзвуковой боевой частью 
Дети Фонда «Музыка во имя будущего» посетили IDBank 
Юнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигации 
В Армении сократят помощь для арцахских беженцев 
Армянский предприниматель строит новую канатную дорогу на горной вершине Крыма 
Ованес Чрагян из города Армавир стал победителем Первенства мира по универсальному бою 
Примечательное предложение: физические лица могут получить грант в размере 1 миллиона, а общественные организации – в размере 3 миллионов российских рублей: «Паст»
Авантюризм кадровых движений: «Паст»
Нынешняя власть Армении - факелоносец антиармянской повестки дня: «Паст»
Палата депутатов Люксембурга потребовала от Баку немедленного освобождения незаконно заключенных лиц 
Как собираются лишить эту власть возможности получить мандат в будущем? «Паст» 
«В стране существует большая коррупция, во главе которой стоит Никол Пашинян»: «Паст»
Концерт к 155-летию со дня рождения Комитаса прошел в Краснодарской филармонии им. Пономаренко 
НС Армении ратифицировал соглашение о свободной торговле между ЕАЭС и Ираном 
Арпине Саркисян будет назначена главой МВД РА 
ЕС направит в Грузию "политическую миссию" 
Компания Ucom запустила сеть 5G в еще 11 городах 
ЧЕ: Результаты армянских шахматистов 
Программа «Здоровая Евразия» вызвала большой интерес на MedMeet 2024 
Азербайджанцы стали настоящей головной болью в России։ «Паст»
Принесет ли Армении какую-либо пользу членство в Римском статуте? «Паст»
Эксклюзивная платформа для сферы туризма: «Паст»
Скажешь, чтобы и он написал заявление: «Вотсапские увольнения» будут продолжительными: «Паст»
Находясь ниже плинтуса говорят о «плинтусном» рейтинге: «Паст»
Компания Ucom запустила сеть 5G в еще 11 городах
Компания UPay присоединилась к инфраструктуре Open QR компании Idram 
Бесплатная карта Mastercard и 10% idcoin за безналичные покупки. IDBank 
В Ереване подведены итоги 19-й ежегодной Международной олимпиады по микроэлектронике
