«Միջազգային գնահատականները «փուչիկ» են, միֆեր. մի կողմից՝ փող են տալիս, մեզ խաբում, մյուս կողմից՝ մեր տնտեսությունը քանդում». «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Փաստ է, որ երկնիշ տնտեսական աճ է եղել, բայց այդ փաստն արձանագրելուց հետո պետք է դիտարկենք այն հարցը, թե ինչ դերակատարում ունի կառավարությունը: Այս դեպքում պատասխանը չի փոխվել. կառավարությունը որևէ դերակատարում չունի տնտեսական աճի մեջ: Անդրադառնալով 2022 թ. ՀՆԱ-ի աճի ամփոփ տվյալներին՝ «Փաստի» հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնել Աուդիտորների պալատի նախագահ Նաիրի Սարգսյանը:
«Այո, երկնիշ տնտեսական աճ կա, բայց այդ աճի մեջ առյուծի բաժինն ապահովել է ծառայությունների ոլորտը, այդ թվում՝ բանկային ծառայությունները, որոնց գերշահույթները հրապարակվեցին: Երկրորդը խաղային ոլորտն է, հետո՝ ՏՏ ոլորտը, ինչպես նաև ռեստորանային, հյուրանոցային և սրճարանային ոլորտները: Ծառայությունների հիմնական շոգեքարշի դերը տարել են նշված ոլորտները՝ որոշակիորեն նպաստելով մասնավորապես սննդի արտադրության աճին, ինչը ռեստորանային, հյուրանոցային և սրճարանային ոլորտներում արձանագրված աճի դեպքում բնական է:
Հաջորդ ոլորտն առևտուրն է, մասնավորապես՝ ռեէքսպորտը, երբ ապրանքը ներմուծվել է ՀՀ և վերաարտահանվել կա՛մ դեպի ՌԴ, կա՛մ էլ ՌԴ-ից ներմուծվել ու վերաարտահանվել է դեպի արևմտյան երկրներ: Այս ռեէքսպորտը վերաբերում է մեծածախ ոլորտին, մինչդեռ մանրածախն աճել է ընդամենը 2 տոկոսով: Այս ցուցանիշը նշանակում է, որ ՀՀ տեղափոխված տուրիստները, ժամանակավոր բնակություն հաստատած անձինք մանրածախ սպառումն ավելացրել են ընդամենը 2 տոկոսով: Սա նշանակում է նաև, որ ՀՀ քաղաքացիների կամ մշտական բնա կիչ ն ե րի սպա ռումն իրա կ ա ն ո ւ մ կրճատվել է, ՀՀ մշտական բնակչությունն ավելի է աղքատացել, ինչը փաստ է ու անգամ վիճարկման ենթակա չէ»,- ասաց Նաիրի Սարգսյանը:
Հաշվի առնելով, թե ինչի արդյունքում է տնտեսական աճ գրանցվել և ինչ ազդեցություն է ունեցել ՀՀ աղքատ բնակչության վրա, նա հավելեց. «Բնականաբար, ստացվում է, որ այդ աճը ՀՀ աղքատ բնակչությանն էլ ավելի է աղքատացրել, և այդ աճի արդյունքում ՀՀ տնտեսության հետագա կայուն զարգացման համար հիմքեր չեն ստեղծվել»: Այս համատեքստում անդրադառնալով պետական պարտքի թռիչքաձև աճի ցուցանիշին, որը դեկտեմբերի վերջին կազմել է ավելի քան 10 մլրդ 637 մլն դոլար, Նաիրի Սարգսյանը շեշտեց, որ այս առնչությամբ խորքային դիտարկման անհրաժեշտություն կա:
«Պետք է ուսումնասիրենք ու հասկանանք, թե, մասնավորապես, որտեղ է այդ պարտքը ծախսվել, երկարաժամկետ ինչ էֆեկտ է ստեղծել, ՀՀ տնտեսության որ ճյուղի արդիականացման, զարգացման կամ զարգացման հիմքերի ստեղծման վրա է ծախսվել: Նշվածներից բացարձակապես ոչնչի վրա չի ծախսվել: Յուրաքանչյուր տարի մենք բյուջեում կապիտալ ծախսեր ենք ունենում, բայց կապիտալ բնույթի ծախսերը մեծամասամբ կառավարության, որևէ նախարարության շենքային բարելավումների, տրանսպորտային միջոցների արդիականացումների մասին են:
ՀՀ տնտեսությունն արդյոք կարո՞ղ է իրեն թույլ տալ բյուջետային ամբողջ ծախսերի 11 տոկոսն ուղղել պետական պարտքի սպասարկմանը, թույլ տալ, որ, օրինակ՝ պարեկները նոր մեքենաներ շահագործեն: Ավելի նպատակահարմար չէր լինի՞ այդ նույն գումարով, օրինակ՝ ջերմոցային տնտեսություններ, արդյունաբերական գործարաններ հիմնել ու տարիներ հետո պարտքի սպասարկումից շատ ավելի բարձր եկամուտներ ունենալ: Պարտքի ներգրավման ու պետական պարտքի կառավարման առանցքում հենց այս տրամաբանությունը պետք է լինի, բայց պարտքի սխալ կառավարումը թե՛ այս, թե՛ նախորդ կառավարությունների մշտական սխալն է եղել»,- ընդգծեց նա:
Ինչ վերաբերում է պետական պարտքի աճի ու պարտքի նման կառավարման վտանգներին՝ նա հավելեց. «Վտանգներից մեկն այն է, որ հետզհետե պարտքի սպասարկումը բյուջեի վրա ավելի ծանր բեռ է դառնալու: Պարտքի սպասարկման այդ ծանր բեռն է պատճառը, որ, օրինակ՝ այսօր չենք կարողանում սոցիալական նպաստներ ու թոշակներ բարձրացնել»: Այս համատեքստում Նաիրի Սարգսյանի հետ զրույցում անդրադարձանք նաև միջազգային մի շարք կազմակերպությունների՝ վերջին շրջանի գնահատականներին, ուր ՀՀ տնտեսության համար դրական արձանագրումներ կային:
«Շատ մասնագետներ իրենց խոսքի մեջ հիմնվում են միջազգային կազմակերպությունների, բանկերի ու այդ պետությունների գնահատականների ու կանխատեսումների վրա: Դրանք «փուչիկ» են, միֆեր են, որոնք անգամ չարժե մեկնաբանել: Ի՞նչ է անում Արևմուտքը: Մեզ տրամադրում է որոշակի գումարներ եվրոյի կամ դոլարի տեսքով, այնուհետև տրամադրած գումարների համատեքստում ստիպում է ընդունել որոշակի օրենսդրական փոփոխություններ՝ մասնավորապես հարկադրույքների բարձրացման տեսքով: Հարկադրույքները բարձրացնում են, եվրոն գալիս է ՀՀ, մինչդեռ իրենց քայլերով արդեն այնպես են արել, որ մեր տնտեսության գրավչությունը նվազի, որ Հայաստանի տնտեսությունը գրավիչ չլինի նույն եվրոպական պոտենցիալ ներդրողի համար: Այսինքն, մի կողմից՝ փող են տալիս, մեզ խաբում, մյուս կողմից՝ մեր տնտեսությունը քանդում, գրավչությունն անընդհատ նվազեցնում են:
ՀՀ-ից դեպի Եվրոպա արտահանման արգելքներ, տարբեր խնդիրներ, բյուրոկրատիա են ստեղծում, որ չկարողանանք արտահանել: Եվ հարց է առաջանում՝ Հայաստանում կուտակված եվրոն ի՞նչ պետք է անել. կա՛մ պետք է նրանցից վարկեր վերցնել ու վարկերը սպասարկել, կա՛մ ներկրումներ իրականացնել: Այսինքն, ՀՀ տնտեսությունը ոչ թե անկախացնում են, այլ դարձնում են էլ ավելի կախյալ: Հետևաբար, միջազգային կազմակերպությունների ու արևմտյան երկրների խոսքերին չարժե անգամ ուշադրություն դարձնել: Իրականում ՀՀ տնտեսական ապագան այս պահին վատատեսական կանխատեսումների տեսանկյունից չնչին փոփոխության անգամ չի ենթարկվել: Հակառակը՝ էլ ավելի է վատացել իրավիճակը, որովհետև հանրային խոսույթում անընդհատ Թուրքիայի հետ սահմանի բացման մասին է խոսվում»,-ընդգծեց մեր զրուցակիցը:
Այս տեսանկյունից, անդրադառնալով վերջին շրջանում նաև իշխանական մակարդակով տարվող քարոզչությանը, թե սահմանի բացման դեպքում «թոշակները կբարձրանան», «երկիրը հարստացման կգնա», նա նկատեց. «Ուզում են, որ ամեն գնով սահմանները բացվեն, և այս տեսանկյունից հանրությանը ցանկացած ցնդաբանություն են մատուցում, որ նույն հանրությունն աջակցի իրենց այդ որոշմանը: Բազմիցս Թուրքիայի հետ սահմանի առնչությամբ բանավեճի հրապարակային առաջարկներ ենք արել, բնականաբար՝ արձագանք չկա: Ի դեպ, շատ դեպքերում հայտարարում են, թե Թուրքիայից կգան Հայաստան և կօգտվեն հայկական որոշակի ծառայություններից, ինչն էլ հարստացման կհանգեցնի: Օրինակ են բերում առողջապահական որոշակի ծառայությունները: Ու այս մասին ասում են այն հատվածի համար, որոնք հիմա ժամանակավոր բնակեցված են Արևմտյան Հայաստանի տարածքում: Խոսքը քրդերի ու աղքատ խավի մասին է, որոնք վճարունակ չեն, բացի այդ, շատ ծառայություններ Թուրքիայում շատ ավելի մատչելի են, քան Հայաստանում: Այսինքն, իրենց խոսքերի տակ որևէ հիմք կամ հիմնավորում չկա: Մեծ հաշվով՝ շարունակում են մերկապարանոց հայտարարություններ անել»:
Ամփոփելով՝ նա շեշտեց, որ նման մոտեցումներով, ռուս-ուկրաինական պատերազմի կամ նման զարգացումների վրա հույս դնելով՝ ոչ միայն տնտեսական ապագա, այլ, ընդհանրապես, պետության ապագա չեն կառուցում. «Այս ամենի հետևանքով միշտ կախյալ կամ որևէ այլ երկրի կցորդ երկիր ենք ունենալու, և սեփական որոշումներ չենք կարող կայացնել: Այս հանգամանքներն արդեն իսկ իրենց բացասական հետևանքներն են թողնում»:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Генеральный директор компании Ucom Ральф Йрикян принял участие в ежегодном технологическом саммите Silicon Mountains
Экономим вместе. IDBank и Idram 
АНО «Евразия» организовала поэтический вечер «Чаренц и Горький. Литературные судьбы» 
Технологический саммит Silicon Mountains пройдет при поддержке Ucom
Образовательная поездка в Дубай: эксклюзивное предложение Фонда «Музыка во имя будущего»
Эвокабанк стал первым банком, присоединившимся к открытой QR-инфраструктуре Idram 
АНО «Евразия» стала первой международной командой на чемпионате по колке дров в Беларуси 
На месте ресторана «Кактус» Нарек Налбандян открыл супермаркет: «Паст»
Религиозная секта баталхаджинцев бросила вызов России 
Ближневосточная Академия классической музыки совместно с Фондом «Музыка во имя будущего» представляют уникальную возможность для образовательных путешествий
Стипендиат Фонда «Музыка во имя будущего» Эдуард Даян -лауреат первой премии Международного конкурса имени Арама Хачатуряна
«Евгений Онегин» для армянских студентов: незабываемый вечер с АНО «Евразия»" 
«Узнай Евразию. Кыргызстан»: Новая программа от АНО «Евразия». 
«Не забудем, не простим!» Российские летчики почтили память боевых товарищей в Армении
Почему Никол Пашинян не заинтересован в освобождении пленных и насильственно похищенных людей? «Паст»
В Ереване при поддержке ВТБ (Армения) пройдут концерты пианиста Дениса Мацуева 
Ucom и Sunchild установили очередную солнечную электростанцию в Арени 
4,401,021 драм фонду Дети Армении. Бенефициар ноября — «Armenia Tree Project» 
Перейдет ли Южный Кавказ под контроль РФ в результате нового разделения зон влияния? «Паст»
Региональная торговая «диверсификация» и реальная картина: «Паст»
Цифровая трансформация как путь к будущему банковских услуг
Компания Ucom — платиновый партнер Армянского форума управления Интернетом (ArmIGF)
«Русский след в Гюмри»: культурно-образовательная экскурсия от АНО «Евразия» 
Непревзойденный цинизм: «Паст»
Впечатляющее выступление молодой армянской виолончелистки в Национальном оперном театре Китая: «Паст»
Юнибанк предлагает упрощенное бизнес кредитование без финансового анализа предприятий 
Нам не нужно искать политическую «крышу»: Директор «Спайки» прокомментировал распространяемые слухи: «Паст»
В Китае стартовал Международный молодежный конкурс имени Хачатуряна с выступлением виолончелистки фонда «Музыка во имя будущего» Мари Акопян 
Сотрудники Ucom приняли участие в работе по восстановлению леса в Вайоц Дзоре 
Fast Shift присоединился к открытой QR-инфраструктуре Idram
«Росатом» провел в Ереване семинар, посвященный технологическим возможностям по сооружению АЭС в Армении и вовлечению местных поставщиков в проект 
АНО «Евразия» организовала вечер, посвященный творчеству Лермонтова 
Вклад в науку: Ереванский филиал РЭУ отметил выпуск 10-го, юбилейного номера сборника «проблемы социально-экономического развития: поиски перспективы, решения»
Общественно-политическое собрание «третьей силы» прошло в условиях строгой конфиденциальности
Новый и современный: филиал «Арабкир» IDBank возобновил свою работу 
Компания Ucom запустила сеть 5G в первых девяти городах
Научитесь экономить. Международный день сбережений с Idram Junior
Настала очередь приграничных сел: кто присоединится к инициативе? «Паст»
Грузинская мечта и армянские галлюцинации 
Юрий Навоян: грузинская мечта воплощается в жизнь
