Պետք է ստեղծել ուժեղ պետություն՝ նախագահական կառավարմամբ, որտեղ նախագահը կլինի գերագույն գլխավոր հրամանատար
Իր անկախության 33 տարիների ընթացքում Հայաստանի Հանրապետությունն առնվազն երկու անգամ սահմանադրական փոփոխություններ է իրականացրել, երրորդին էլ արդեն պատրաստվում են մի քանի տարի, սակայն դեռ վերջնական որոշում այդ կապակցությամբ չկա։
Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրությունն ընդունվեց 1995 թվականի հուլիսի 5-ին՝ համաժողովրդական հանրաքվեով։ Սահմանադրության ընդունումից հետո հուլիսի 5-ը դարձավ պետական տոն՝ Սահմանադրության օր։ Մինչ այդ Հանրապետությունը կառավարվում էր 1990 թվականի օգոստոսի 23-ին ընդունված անկախության հռչակագրով, որով էլ սահմանվել էր Հայաստանի կառավարման պետական կարգը։
Ըստ էության, առաջին սահմանադրությունը բխում էր հենց անկախության հանրաքվեից և արտացոլում նշված պետական կառավարման համակարգը, և, զարմանալի չէ, որ հենց առաջին սահմանադրությամբ, որտեղ Հայաստանը իսկապես նախագահական հանրապետություն էր, հաջողվեց հաղթանակ տանել Ադրբեջանի նկատմամբ արցախյան առաջին պատերազմում։ 2005 թվականի նոյեմբերի 27-ին տեղի ունեցած 2-րդ հանրաքվեով սահմանադրության առաջին փոփոխություններն իրականացվեցին, թեև երկրի իշխանությունները հայտարարում էին, որ փոփոխություններն իրականացնում են հանրապետության կառավարման կարգի, իշխանությունների կարգի բաժանման, զսպումների և հակակշիռների մեխանիզմների ապահովման տեսանկյունից, օրինակ, նշանակալիորեն կրճատվեցին նախագահի լիազորությունները, իսկ Ազգային ժողովի դերն ընդլայնվեց, իսկ վարչապետ նշանակելու ամբողջությամբ հայեցողական նախագահի լիազորությունները վերացվեց և վարչապետ կարող է ընտրվել միայն Ազգային ժողովի մեծամասնության վստահությունը վայելող անձը, հարկավոր է նշել, որ առաջին փոփոխություններն իսկապես հետընթաց էին երկրի կառավարման առումով։
Նախագահի լիազորությունների չափազանց նվազեցումը առանձնակի հաջողություններ չբերեց Հայաստանին։ Սահմանադրության երկրորդ փոփոխությունները տեղի ունեցան 2015 թվականի դեկտեմբերի 6-ին։ Երկրի այն ժամանակվա իշխանությունները՝ Սերժ Սարգսյանի գլխավորությամբ, քաղաքական ինչ-ինչ հաշվարկներից ելնելով, որոշեցին կտրուկ փոխել երկրի կառավարման համակարգը և այն կիսանախագահականից վերածել ամբողջությամբ խորհրդարանական կառավարմամբ համակարգի, իսկ երկրի նախագահը ընդհանրապես վերածվեց «անգլիական թագուհու»։
Գործող իշխանությունները՝ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ, որոնք այն ժամանակ դեռ ընդդիմություն էին, Սերժ Սարգսյանին մեղադրում էին իր հագով կոստյում կարելու մեջ, սակայն 2018 թվականի իշխանափոխությամբ գալով իշխանության՝ որևէ քայլ չեն նախաձեռնել սահմանադրական այդ փոփոխությունները չեղարկելու և նախագահական կամ կիսանախագահական համակարգի անցնելու ուղղությամբ, թեև նման ցանկություն ավելի վաղ հայտնել էին և, ըստ մասնագետների, հենց 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Սահմանադրության անկատարությունը լրջագույն մարտահրավեր դարձավ Հայաստանի Հանրապետության համար և կառավարման անկատարության հետևանքով բազմաթիվ խնդիրներ ծագեցին։ Մինչ 44-օրյա պատերազմը՝ Նիկոլ Փաշինյանը մտադրություն էր հայտնել սահմանադրական փոփոխություններ իրականացնել, որոնք պետք է 2020 թվականի ապրիլի 5-ին, սակայն կորոնավիրուսի պատճառով հայտարարված արտակարգ դրության պայմաններում Սահմանադրության հանրաքվեն չեղարկվեց, դրանից հետո էլ իշխանությունը որոշեց ինքը իր հագին թողնել Սերժ Սարգսյանի համար կարված կոստյումը։
Այդ կոստյումից հրաժարվելու մասին հայտարարություններ վերջին տարիներին շատ են հնչում։ Քաղաքական գործիչների մի մեծ մաս կարծում է, որ Հայաստանի վաղվա օրը ճիշտ կառուցելու ուղիներից առաջինը և կարևորը ՀՀ սահմանադրության փոփոխումն է։ Ի դեպ, վերջերս ՀՀ նախկին ՊՆ նախարար, «Համահայկական ճակատ» շարժման հիմնադիր Արշակ Կարապետյանը News.am-ին տված հարցազրույցում նշել էր, որ պետք է ստեղծենք ուժեղ պետություն՝ նախագահական կառավարմամբ, որտեղ նախագահը կլինի գերագույն գլխավոր հրամանատար, որպեսզի գիտակցի ժողովրդի առջև իր պատասխանատվության ողջ չափը։ Այդ կերպ Արշակ Կարապետյանը նույնպես գտնում է, որ այն մոդելը, որով շարժվում է Հայաստանը՝ ճիշտ չէ, և հնարավոր է՝ մեր երկիրին բերի նոր և շատ ցավոտ ցնցումներ, ընդուպ՝ երկիրը տանի նոր արկածախնդրության։
Ներկայումս ևս Սահմանադրական բարեփոխումների հանձնաժողովը կա, գործում է, առաջարկներ է ներկայացնում և, հնարավոր է, որ եկող տարի ևս մեկ սահմանադրական հանրաքվե տեղի ունենա։ Մինչդեռ հարկավոր է վերադառնալ ակունքներին՝ 1995 թվականի սահմանադրությանը և որոշակիացնել և հստակեցնել բոլոր կառավարման համակարգի աշխատանքի բոլոր սկզբունքները, ի վերջո, մեր երկիրը փորձադաշտ չէ, որ ով ինչ ցանկանա՝ իր քաղաքական նպատակահարմարությամբ իրականացնի։ Անհրաժեշտ է հստակ իրավական կարգավորումներ, առավել ևս, որ սահմանադրության բոլոր փոփոխությունները ոչ թե դրական են ազդել, այլ իրականում եղել են ֆարս, թուլացրել երկիրը։
Լևոն Հովհաննիսյան
Экономим вместе. IDBank и Idram 
АНО «Евразия» организовала поэтический вечер «Чаренц и Горький. Литературные судьбы» 
Технологический саммит Silicon Mountains пройдет при поддержке Ucom
Образовательная поездка в Дубай: эксклюзивное предложение Фонда «Музыка во имя будущего»
Эвокабанк стал первым банком, присоединившимся к открытой QR-инфраструктуре Idram 
АНО «Евразия» стала первой международной командой на чемпионате по колке дров в Беларуси 
На месте ресторана «Кактус» Нарек Налбандян открыл супермаркет: «Паст»
Религиозная секта баталхаджинцев бросила вызов России 
Ближневосточная Академия классической музыки совместно с Фондом «Музыка во имя будущего» представляют уникальную возможность для образовательных путешествий
Стипендиат Фонда «Музыка во имя будущего» Эдуард Даян -лауреат первой премии Международного конкурса имени Арама Хачатуряна
«Евгений Онегин» для армянских студентов: незабываемый вечер с АНО «Евразия»" 
«Узнай Евразию. Кыргызстан»: Новая программа от АНО «Евразия». 
«Не забудем, не простим!» Российские летчики почтили память боевых товарищей в Армении
Почему Никол Пашинян не заинтересован в освобождении пленных и насильственно похищенных людей? «Паст»
В Ереване при поддержке ВТБ (Армения) пройдут концерты пианиста Дениса Мацуева 
Ucom и Sunchild установили очередную солнечную электростанцию в Арени 
4,401,021 драм фонду Дети Армении. Бенефициар ноября — «Armenia Tree Project» 
Перейдет ли Южный Кавказ под контроль РФ в результате нового разделения зон влияния? «Паст»
Региональная торговая «диверсификация» и реальная картина: «Паст»
Цифровая трансформация как путь к будущему банковских услуг
Компания Ucom — платиновый партнер Армянского форума управления Интернетом (ArmIGF)
«Русский след в Гюмри»: культурно-образовательная экскурсия от АНО «Евразия» 
Непревзойденный цинизм: «Паст»
Впечатляющее выступление молодой армянской виолончелистки в Национальном оперном театре Китая: «Паст»
Юнибанк предлагает упрощенное бизнес кредитование без финансового анализа предприятий 
Нам не нужно искать политическую «крышу»: Директор «Спайки» прокомментировал распространяемые слухи: «Паст»
В Китае стартовал Международный молодежный конкурс имени Хачатуряна с выступлением виолончелистки фонда «Музыка во имя будущего» Мари Акопян 
Сотрудники Ucom приняли участие в работе по восстановлению леса в Вайоц Дзоре 
Fast Shift присоединился к открытой QR-инфраструктуре Idram
«Росатом» провел в Ереване семинар, посвященный технологическим возможностям по сооружению АЭС в Армении и вовлечению местных поставщиков в проект 
АНО «Евразия» организовала вечер, посвященный творчеству Лермонтова 
Вклад в науку: Ереванский филиал РЭУ отметил выпуск 10-го, юбилейного номера сборника «проблемы социально-экономического развития: поиски перспективы, решения»
Общественно-политическое собрание «третьей силы» прошло в условиях строгой конфиденциальности
Новый и современный: филиал «Арабкир» IDBank возобновил свою работу 
Компания Ucom запустила сеть 5G в первых девяти городах
Научитесь экономить. Международный день сбережений с Idram Junior
Настала очередь приграничных сел: кто присоединится к инициативе? «Паст»
Грузинская мечта и армянские галлюцинации 
Юрий Навоян: грузинская мечта воплощается в жизнь
«Евразия» и музей дружбы армянского и русского народов отметили 110-летие Амо Сагияна 
