Արտաքին գործոնների ստվերը ՀՀ տնտեսությունում. «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Հայաստանի տնտեսական ներուժը սերտորեն կապված է երկրի անվտանգության բաղադրիչի հետ։ Եթե մեր երկրի տնտեսությունը շարունակաբար աճի, ապա դա հնարավորություն կտա ինչպես նոր սպառազինություններ ձեռք բերել, այնպես էլ ներդրումներ կատարել անվտանգության համակարգի մեջ։ Իսկ դրա համար նախ տնտեսական առաջընթացի հիմքեր պետք է ստեղծվեն։ Ճիշտ է՝ անցյալ տարի երկնիշ թվով՝ 12,6 % տնտեսական աճ ունեցանք, բայց այն հիմնականում պայմանավորված էր արտաքին գործոններով։ Արտաքին գործոնների ազդեցությունը պահպանվում է նաև այս տարի, սակայն արդեն տարվա կեսերից սկսած երկրի տնտեսության մեջ որոշակի բացասական միտումներ են նկատվում, որոնք առավել տեսանելի են արդեն երրորդ եռամսյակում։ Վիճակագրական կոմիտեի տվյալները վերլուծելու արդյունքում կնկատենք, որ Հայաստանի տնտեսական աճի տեմպը գնալով նվազում է։
2023 թվականի առաջին եռամսյակում այն 12,1% է կազմել, երկրորդում՝ 9,1%: Իսկ ահա երրորդ եռամսյակում նախորդ տարվա նույն եռամսյակի համեմատ Հայաստանի տնտեսական աճը 7,4 % է կազմել։ Երրորդ եռամսյակի վերջում՝ սեպտեմբերին, աճի տեմպն ավելի է դանդաղել։ Համաշխարհային բանկի տվյալների համաձայն, այն հասել է 5,3 %-ի՝ ի համեմատություն օգոստոսի 10,9 %-ի։ Ու խնդիրն այն է, որ տնտեսական աճի իներցիան արդեն հաջորդ տարի կարող է կորցնել իր ազդեցությունը, քանի որ Հայաստանի տնտեսական վերելքին նպաստող արտաքին գործոնները փոփոխվում են։ Այս դեպքում կառավարության կողմից 2024 թվականի բյուջեի հիմքում դրված 7 % տնտեսական աճի կանխատեսումը դառնում է անիրատեսական։ Ավելին՝ հաջորդ տարվա մասով արդեն տեսանելի է դառնում ՀՀ տնտեսության զարգացման տեսանկյունից նոր խոչընդոտների ի հայտ գալը։
Ռուսաստանի նկատմամբ Արևմուտքի կողմից սահմանված պատժամիջոցների արդյունքում Հայաստանի առաջ հնարավորություններ բացվեցին արևմտյան ապրանքների ու սարքավորումների՝ ինչպես դեպի Ռուսաստան վերարտահանման, այնպես էլ ռուսական ապրանքները և հումքը արևմտյան երկրներ արտահանելու ուղղությամբ։ Բայց Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցների շարունակաբար խստացումը և սահմանված ռեժիմին չհետևող երկրների՝ պատժամիջոցների տակ ընկնելու վտանգը փակում են Հայաստանի առաջ բացված հնարավորությունները։ Օրինակ՝ ԵՄ երկրները նախատեսում են Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցների 12-րդ փաթեթով ընդլայնել պատժամիջոցների ցանկը, որը նախատեսում է նաև ամբողջությամբ արգելել ռուսական ծագման ադամանդի արտահանումը և կոշտ միջոցներ կիրառել այն շրջանցող երրորդ երկրների նկատմամբ։ Իսկ ըստ վիճակագրական կոմիտեի տվյալների, այս տարվա հունվար-սեպտեմբերին Հայաստանից արտահանման ծավալի մեջ ամենամեծ մասնաբաժինն ունեցել են թանկարժեք և կիսաթանկարժեք քարերը, թանկարժեք մետաղները և դրանցից իրերը՝ 1 մլրդ 104 մլն դոլարի չափով։ Ընդ որում, նախորդ տարվա 9 ամիսների նկատմամբ աճը 84,9 տոկոս է կազմել:
Ու հետաքրքիր է նաև, որ թանկարժեք քարերի արտահանումը գերազանցել է նույնիսկ հանքահումքային ապրանքների արտահանմանը։ Վերջին շրջանում հանքարդյունաբերության ոլորտում իրավիճակը բարվոք չէ։ Արդեն երկրորդ եռամսյակն է՝ արդյունաբերության ոլորտում անկում է գրանցվում։ Մասնավորապես, երրորդ եռամսյակում արդյունաբերական արտադրանքի ծավալը նվազել է 2,6%-ով։ Իսկ եթե վերարտահանման կափույրները փակվում են, ապա Հայաստանը կորցնում է արտահանման շղթայում իր ներկայությունն ապահովելու ու դրա արդյունքում տնտեսական աճ ունենալու ներուժը։ Երկրի արտադրական հատվածը զարգացած չէ, որպեսզի զարկ տա արտահանմանը։ Մեկ այլ ուշագրավ տվյալ ևս խոսում է արտաքին գործոնների էական ազդեցության մասին:
Ի մասնավորի, ՀԲ-ի զեկույցում նշվում է, որ արտասահմանից ֆիզիկական անձանց զուտ դրամական հոսքերը (ներհոսքի և արտահոսքի տարբերությունը) Հայաստան սեպտեմբերին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել են 69 %-ով: Դրամական փոխանցումների ներհոսքը կրճատվել է 19 %-ով, իսկ արտահոսքը սեպտեմբերին ավելացել 43 %-ով: Սա իսկապես վտանգավոր ու խոսուն ցուցիչ է և առանձին խոսակցության թեմա...
ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Юные армянские гимнастки из Серпухова завоевали золото на первенстве городского округа 
Дудукист Виталий Погосян выступит в симфоническом шоу Hans Zimmer’s Universe 
Праздничный концерт в честь Дня матери от АНО «Евразия» собрал в Кремле больше 2 тысяч многодетных семей 
Рекордный долгожитель Олимпийских игр: Хэйг Прист 
Покорение арктической сцены Степанакертским русским драматическим театром
«Единственный Западный Азербайджан находится на территории Ирана»: посол Франции 
Показом фильма «Месье Азнавур» открылся 27-й Пражский кинофестиваль французских фильмов 
Изделия армянских мастеров представлены на Рождественской ярмарке Шпиттельберга в Вене 
Генрих Мхитарян начал писать автобиографию 
Фонд «Музыка во имя будущего» предлагает талантливым молодым музыкантам стать участниками программы «Образовательная поездка в Дубай» 
Министр окружающей среды Канады Стивен Гилбо призвал к освобождению армянских заключенных, незаконно удерживаемых в Азербайджане 
Кто станет депутатом? «Паст» 
Очередная «шустрость» свалить на других собственные ошибки: «Паст» 
Даст ли ход «папкам», или удовлетворится увольнением? «Паст» 
В списке основных налогоплательщиков также есть грузоперевозчики: «Паст» 
Уголовное преследование в отношении предпринимателей продолжается: «Паст» 
Юнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигации 
Как не разориться в Черную пятницу: 5 полезных советов 
Ожидать эскалации нужно всегда: Алексей Анпилогов 
Армения – лидер среди стран СНГ по дороговизне услуг заведений общепита 
МИД Армении прокомментировал заявление посла США в Баку об управлении трансграничными водными ресурсами 
Бельгийские политики и парламентарии направили заявление правительствам Азербайджана и Бельгии 
Мы призываем Азербайджан и Армению не упустить эту историческую возможность: Хакан Фидан 
Армянские борцы завоевали одну серебряную и две бронзовые медали на Чемпионате мира по борьбе среди военнослужащих 
Россия впервые нанесла удар по военному объекту Украины новейшей баллистической ракетой «Орешник» с гиперзвуковой боевой частью 
Дети Фонда «Музыка во имя будущего» посетили IDBank 
Юнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигации 
В Армении сократят помощь для арцахских беженцев 
Армянский предприниматель строит новую канатную дорогу на горной вершине Крыма 
Ованес Чрагян из города Армавир стал победителем Первенства мира по универсальному бою 
Примечательное предложение: физические лица могут получить грант в размере 1 миллиона, а общественные организации – в размере 3 миллионов российских рублей: «Паст»
Авантюризм кадровых движений: «Паст»
Нынешняя власть Армении - факелоносец антиармянской повестки дня: «Паст»
Палата депутатов Люксембурга потребовала от Баку немедленного освобождения незаконно заключенных лиц 
Как собираются лишить эту власть возможности получить мандат в будущем? «Паст» 
«В стране существует большая коррупция, во главе которой стоит Никол Пашинян»: «Паст»
Концерт к 155-летию со дня рождения Комитаса прошел в Краснодарской филармонии им. Пономаренко 
НС Армении ратифицировал соглашение о свободной торговле между ЕАЭС и Ираном 
Арпине Саркисян будет назначена главой МВД РА 
ЕС направит в Грузию "политическую миссию" 
