Ի՞նչ են նախապատրաստում Հայաստանն ու Ադրբեջանը. «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Kommersant.ru-ն «Հայաստանն ու Ադրբեջանը խաղաղության զրույց են նախապատրաստում» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Ռուսաստանի փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկն այցելել է Բաքու, որտեղ հունվարի 22-ին հանդիպել է իր ադրբեջանցի գործընկեր Շահին Մուստաֆաևի հետ։ Պետք է հիշել, որ պարոնայք Օվերչուկը և Մուստաֆաևը ռուս-ադրբեջանա-հայկական աշխատանքային խմբի մաս են կազմում, որը ստեղծվել է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև հաղորդակցությունը ապաշրջափակելու համար։ Հայկական կողմից խմբի կազմում է փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը։ Ալեքսեյ Օվերչուկը նրա հետ զրուցել է Երևանում 2023 թվականի դեկտեմբերի 15-ին։ Մոսկվայի համար հաղորդակցությունների ապաշրջափակումը կարևոր հարց է, քանի որ կմեծացնի իր ներկայությունը Հարավային Կովկասում։
Բաքվի համար էլ դա չափազանց կարևոր է, քանի որ ենթադրում է «երկրի միացում», այն է՝ հայկական տարածքով հաղորդակցություն իր էքսկլավի՝ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության հետ։ Հաղորդակցությունների ամբողջական ապաշրջափակման մասին պայմանավորվածությունն ինքնին արձանագրվել է, հիշեցնենք, 2020 թվականի նոյեմբերի եռակողմ հայտարարության 9-րդ կետում, ընդ որում, տրանսպորտային հաղորդակցությունների հսկողությունը պետք է իրականացնի Ռուսաստանի ԱԴԾ սահմանային ծառայությունը։ Այդ վերջին մասն էլ դարձել է գայթակղության քար, քանի որ այն այլևս հարիր չէ Հայաստանին, որն առաջարկել է իր այլընտրանքը, որը կոչվում է «Խաղաղության խաչմերուկ»: Այդ նախագծում խոսվում է բոլոր տեսակի լոգիստիկ երթուղիների բացման մասին, սակայն շեշտը դրված է հաղորդակցությունների նկատմամբ երկրների ինքնիշխանության վրա։ Եվ, իհարկե, Ռուսաստանի ԱԴԾ սահմանային ծառայության կողմից որևէ վերահսկողության մասին խոսք չկա։ Մոսկվան համաձայն չէ դրա հետ։
«Ես համոզված եմ, որ նման հաղորդակցության վերսկսումն այլընտրանք չունի։ Դրա պարամետրերն ամրագրված են եռակողմ համաձայնագրով։ Երթուղին անցնում է Հայաստանի ինքնիշխան տարածքով՝ Ռուսաստանի ԱԴԾ սահմանային ծառայության հսկողության ներքո»,- ընդգծել է ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը։ Ըստ Հայաստանի կիրառական քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտի գիտաշխատող Սերգեյ Մելքոնյանի, Երևանը հնարավորություն չունի փոխել այն, ինչ այսօր իրեն ձեռնտու չէ։ «9-րդ կետը չի բխում Հայաստանի շահերից, բայց նա ստորագրել է այն։ Կարելի էր ինչ-որ բան փոխել, բայց դրա համար այլ ձևաչափեր են պահանջվում, սակայն դրանք չեն աշխատում»,- նշել է փորձագետը kommersant.ru-ի հետ զրույցում։ Այլ ձևաչափեր ասելով՝ նա նկատի ունի արևմտյան հարթակները։ Ադրբեջանի և Հայաստանի ներկայացուցիչները միմյանց հետ ակտիվորեն շփվել են 2023 թվականի առաջին կիսամյակում՝ հանդիպելով ԵՄ-ում և ԱՄՆ-ում։ Ինչ-որ պահի նույնիսկ սկսեց թվալ, թե խաղաղության պայմանագիրը կարող է ստորագրվել ինչ-որ տեղ Արևմուտքում՝ ի դժգոհություն Մոսկվայի։ Բայց տարեվերջին ամեն ինչ քանդվեց։ Իլհամ Ալիևը մեղադրեց Արևմուտքին Երևանի հետ խաղալու մեջ և կտրուկ սահմանափակեց Բաքվի մասնակցությունը արևմտյան միջնորդների հետ բանակցություններին։ «Այլևս չկա եվրոպական բանակցային հարթակը,- ասել է Սերգեյ Մելքոնյանը,- Ալիևը հրաժարվել է հանդիպել անգամ ամերիկյան տարածքում»։
Ըստ վերլուծաբանի, երկու ձևաչափ է շարունակում աշխատել՝ երկկողմանի՝ հայադրբեջանական, և մոսկովյան։ «Հայաստանը չի ցանկանում մասնակցել մոսկով յան ձևաչափին, Ադրբեջանը դաշնակից է գտել Մոսկվային, քանի որ 9-րդ կետում Ադրբեջանի և Ռուսաստանի դիրքորոշումները համընկնում են»,- նշում է kommersant.ru-ի զրուցակիցը։ Դատելով Սերգեյ Լավրովի խոսքերից՝ դա մի կետ է, որի շուրջ Մոսկվան և Բաքուն հասկանում և աջակցում են միմյանց։ Հունվարի 18-ին ռուս նախարարն ասել է, որ Ադրբեջանը պատրաստ է Հայաստանի հետ խաղաղության պայմանագիր կնքել Ռուսաստանի տարածքում։ «Ես չգիտեմ, թե Երևանը որքանով է պատրաստ դրան: Թեև համապատասխան ազդանշանները վաղուց են ուղարկվել Հայաստանի մայրաքաղաք»,- նշել է Լավրովը։
Փորձագետները, սակայն, կարծում են, որ չի կարելի գերագնահատել համաձայնագրի դերը, որի վրա շարունակում են աշխատել Բաքուն և Երևանը։ «Բոլորն արդեն հասկանում են, որ «խաղաղության պայմանագիր» ասելով՝ ոչ ոք նկատի չունի համապարփակ փաստաթուղթ, որը կներառի բոլոր ասպեկտները։ Սահմանազատումն ու սահմանագծումը կարող են տասնամյակներ տևել: Ուստի, որոշվել է երկար հարցերը փակագծերից դուրս դնել։ Փաստաթուղթը կպարունակի տարածքային ամբողջականության և ինքնիշխանության ճանաչման ստանդարտ սկզբունքներ, որոնք ամրագրվում են ցանկացած փաստաթղթի նախաբանում»,- kommersant.ru-ին ասել է Քաղաքական վերլուծությունների կովկասյան կենտրոնի (Բաքու) տնօրեն Ահմեդ Ալիլին: Նույնը նշել է նաև Սերգեյ Մելքոնյանը: Նրա խոսքով, նրանք, ովքեր ծանոթ են կողմերի քննարկած փաստաթղթին, գիտեն, որ այնտեղ «խաղաղության պայմանագիր» արտահայտությունը չկա։
«Դա փաստաթուղթ է հարաբերությունների կարգավորման սկզբունքների վերաբերյալ։ Ալիևին համաձայնագիր պետք չէ, նա ամեն ինչ ստացել է առանց պայմանագրի (Ղարաբաղը)։ Նա կստանա նաև միջանցքը. ճանապարհ կստանա, հետո միջանցք կդարձնի»,- ասել է kommersant.ru-ի զրուցակիցը։ Այդ առումով պարոն Մելքոնյանը մատնանշել է զիջումների գնալու Երևանի պատրաստակամությունը և որպես օրինակ բերել Հայաստանի նոր Սահմանադրություն ընդունելու Նիկոլ Փաշինյանի մտադրությունը։ Այդ առիթով բոլոր փորձագետները համակարծիք են, որ Փաշինյանը ցանկանում է Սահմանադրությունում փոխել այն դրույթները, որոնք վերաբերում են Ղարաբաղին։ Փաստն այն է, որ գործող Սահմանադրությունը հղում է պարունակում Անկախության հռչակագրին, որտեղ, իր հերթին, խոսվում է Լեռնային Ղարաբաղի հետ Հայաստանի վերամիավորման մասին։ Սերգեյ Մելքոնյանը վստահ է, որ նոր Սահմանադրության գաղափարի հետևում կանգնած է Բաքվի պահանջը, որը պնդում է հրաժարվել ռևանշիզմից: «Սահմանադրության փոփոխության գաղափարը պետք է դիտարկել այդ պահանջի համատեքստում։ Քանի դեռ գոնե ինչ-որ կպչելու բան կա, Բաքուն սպառնալիք է տեսնում: Այլ պատկերացումներ չկան, թե ինչու պետք է փոխել Սահմանադրությունը»,- ամփոփել է փորձագետը։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Экономим вместе. IDBank и Idram 
АНО «Евразия» организовала поэтический вечер «Чаренц и Горький. Литературные судьбы» 
Технологический саммит Silicon Mountains пройдет при поддержке Ucom
Образовательная поездка в Дубай: эксклюзивное предложение Фонда «Музыка во имя будущего»
Эвокабанк стал первым банком, присоединившимся к открытой QR-инфраструктуре Idram 
АНО «Евразия» стала первой международной командой на чемпионате по колке дров в Беларуси 
На месте ресторана «Кактус» Нарек Налбандян открыл супермаркет: «Паст»
Религиозная секта баталхаджинцев бросила вызов России 
Ближневосточная Академия классической музыки совместно с Фондом «Музыка во имя будущего» представляют уникальную возможность для образовательных путешествий
Стипендиат Фонда «Музыка во имя будущего» Эдуард Даян -лауреат первой премии Международного конкурса имени Арама Хачатуряна
«Евгений Онегин» для армянских студентов: незабываемый вечер с АНО «Евразия»" 
«Узнай Евразию. Кыргызстан»: Новая программа от АНО «Евразия». 
«Не забудем, не простим!» Российские летчики почтили память боевых товарищей в Армении
Почему Никол Пашинян не заинтересован в освобождении пленных и насильственно похищенных людей? «Паст»
В Ереване при поддержке ВТБ (Армения) пройдут концерты пианиста Дениса Мацуева 
Ucom и Sunchild установили очередную солнечную электростанцию в Арени 
4,401,021 драм фонду Дети Армении. Бенефициар ноября — «Armenia Tree Project» 
Перейдет ли Южный Кавказ под контроль РФ в результате нового разделения зон влияния? «Паст»
Региональная торговая «диверсификация» и реальная картина: «Паст»
Цифровая трансформация как путь к будущему банковских услуг
Компания Ucom — платиновый партнер Армянского форума управления Интернетом (ArmIGF)
«Русский след в Гюмри»: культурно-образовательная экскурсия от АНО «Евразия» 
Непревзойденный цинизм: «Паст»
Впечатляющее выступление молодой армянской виолончелистки в Национальном оперном театре Китая: «Паст»
Юнибанк предлагает упрощенное бизнес кредитование без финансового анализа предприятий 
Нам не нужно искать политическую «крышу»: Директор «Спайки» прокомментировал распространяемые слухи: «Паст»
В Китае стартовал Международный молодежный конкурс имени Хачатуряна с выступлением виолончелистки фонда «Музыка во имя будущего» Мари Акопян 
Сотрудники Ucom приняли участие в работе по восстановлению леса в Вайоц Дзоре 
Fast Shift присоединился к открытой QR-инфраструктуре Idram
«Росатом» провел в Ереване семинар, посвященный технологическим возможностям по сооружению АЭС в Армении и вовлечению местных поставщиков в проект 
АНО «Евразия» организовала вечер, посвященный творчеству Лермонтова 
Вклад в науку: Ереванский филиал РЭУ отметил выпуск 10-го, юбилейного номера сборника «проблемы социально-экономического развития: поиски перспективы, решения»
Общественно-политическое собрание «третьей силы» прошло в условиях строгой конфиденциальности
Новый и современный: филиал «Арабкир» IDBank возобновил свою работу 
Компания Ucom запустила сеть 5G в первых девяти городах
Научитесь экономить. Международный день сбережений с Idram Junior
Настала очередь приграничных сел: кто присоединится к инициативе? «Паст»
Грузинская мечта и армянские галлюцинации 
Юрий Навоян: грузинская мечта воплощается в жизнь
«Евразия» и музей дружбы армянского и русского народов отметили 110-летие Амо Сагияна 
