12:48 - 11/Август/2019

«Անհասկանալի» պատկեր. 2019 թ. առաջին կիսամյակի սոցիալ-տնտեսական վիճակը՝ թվերով

ՀՀ ազգային վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է 2019 թ. առաջին կիսամյակի սոցիալ-տնտեսական վիճակին, այդ թվում և արդյունաբերությանը վերաբերող վիճակագրությունը: Համաձայն ԱՎԿ-ի տվյալների՝ 2019 թ. հունվար-հուլիսին, 2018 թ. նույն ժամանակամիջոցի համեմատությամբ, արդյունաբերական արտադրանքի արտադրության ծավալներն ընթացիկ գներով աճել են 106.9 %-ով:

Նշյալ ժամանակահատվածում արդյունաբերության մեջ արտադրվել է 900 մլրդ 500.2 մլն դրամի արտադրանք: Սրանից 605.1 մլրդ դրամի արտադրանքը թողարկվել է մշակող արդյունաբերության մեջ, որի ծավալները նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատությամբ աճել են 108.7 %-ով: Շուրջ 160 մլրդ դրամի արտադրանք ստեղծվել է հանքագործական արդյունաբերություն և բացահանքերի շահագործման ոլորտում: Այստեղ ևս նախորդ տարվա նույն ժամանակամիջոցի համեմատությամբ գրանցվել է աճ՝ 6.8 %-անոց: Էլեկտրաէներգիայի և ջերմաէներգիայի արտադրությունների ծավալները նվազել են 5.5 %-ով: Ընդ որում՝ ամբողջ արտադրվածի 48.7 %-ը ստացվել է ջերմաէլեկտրակայաններում, 33.4 %-ը հիդրոէլեկտրակայաններում, 17.5 %-ը՝ ատոմային էլեկտրակայանում, և պակաս, քան 1 %-ը՝ էլեկտրաէներգիայի արտադրման այլ աղբյուրներում:

Վերադառնալով արդյունաբերության ամենամեծ ոլորտին՝ մշակող արդյունաբերությանը, նշենք, որ առաջին կիսամյակում սրա գրեթե բոլոր ճյուղերում աճ է արձանագրվել, բացառությամբ հանրապետության համար ավանդական առաջատար ոսկերչությունում, որում անկումը կազմել է գրեթե 32%: Համակարգիչների, էլեկտրոնային և օպտիկական սարքավորանքի արտադրությունում անկումը կազմել է մոտ 2%, դեղագործական արտադրանքի արտադրությունում՝ 0.7%: Մյուս ճյուղերում, մասնավորապես՝ սննդամթերքի արտադրությունում, աճը եղել է 7.8%, խմիչքի արտադրությունում՝ 7.9%, ծխախոտային արտադրատեսակների արտադրությունում՝ 16.7%, մանածագործական արտադրատեսակների արտադրությունում՝ 35.5%: Ոլորտների զգալի մասում աճը եղել է 20-30% և ավելի: Ընդ որում՝ արդյունաբերական արտադրանքի 67.2 %-ը ստացվել է մշակող արդյունաբերության ճյուղից, 17.7 %-ը՝ հանքագործական արդյունաբերությունից և բացհանքերի շահագործումից, 13.7 %-ը՝ էլեկտրաէներգիայի, գազի, գոլորշու մատակարարումից, մնացածը՝ ջրամատակարարումից, կոյուղու և թափոնների կառավարումից: Հանքագործական արդյունաբերության մեջ 97 %-ը ստացվել է մետաղական հանքաքարերի արդյունահանումից, 2.8 %-ը՝ հանքագործական արդյունաբերության և բացահանքերի շահագործման այլ ճյուղերից:

Մշակող արդյունաբերության ուղիղ երրորդ մասը սննդամթերքի արտադրությունն է, 15.1 %-ը՝ ծխախոտի արտադրությունը, 14.1 %-ը՝ հիմնային մետաղների արտադրությունը, 12.1 %-ը՝ խմիչքների արտադրությունը: Սննդամթերքի արտադրությունում աննախադեպ վերելք է:

Բացառությամբ մսի (ավելի քան 3 %-անոց անկում), առանց նստվածքի զտած յուղի (46 %-անոց անկում) և աղի (գրեթե 10 %-ոց անկում), մյուս բոլոր ապրանքների արտադրության ծավալներն աճել են: Ընդ որում՝ շատերի դեպքում՝ 20-30-40 %-ով: Կարելի է ասել, որ ոլորտում ամենահամեստ աճը գրանցվել է հացի արտադրության պարագայում՝ 2.2%: Հեղուկ, մշակված կաթի արտադրությունը աճել է գրեթե 40 %-ով:

Մյուս խմբի կաթն ու մածունը՝ 37 %-ով, պանրի արտադրությունը՝ 7 %-ով, կաթնաշոռինը՝ 20 %-ով: Եվ դա այն դեպքում, երբ նույն ժամանակամիջոցում գյուղատնտեսության մեջ կաթի արտադրությունը նվազել է գրեթե 5 %-ով:

Նույն «անհասկանալի» պատկերն է նաև կոնյակի արտադրություն մեջ: Այստեղ աճը կազմել է 44%, վիսկու արտադրությունը աճել է 15 %-ով, գինունը՝ 43 %-ով, շամպայն գինունը՝ 32 %-ով: Հայաստանում արտադրվող կոնյակի 90 %-ը երեքաստղանի է, այսինքն՝ այն ստացվում է երեք տարվա հնեցման սպիրտից: Համաձայն ԱՎԿ-ի տվյալների, որ այն ժամանակ դեռ ԱՎԾ էր, Հայաստանում ամենամեծ քանակությամբ խաղող վերամշակող գործարանների կողմից մթերվել է 2015 թ.՝ 210 հազար տոննա, որը կոնյակ է դարձել 2018 թ.: Հաջորդ տարում՝ 2016 թ., մթերվել է շուրջ 110 հազար տոննա, գրեթե կիսով չափ պակաս: Բայց դա չի խանգարել, որ երեք տարի հետո այդ կիսով չափ պակաս մթերվածից 40 %-ով ավել կոնյակ արտադրվի: Դա, մեղմ ասած, անտրամաբանական է:

Նույն սկզբունքով՝ վերջին մի քանի տարիներին, առանց բացառության, հացի արտադրության ծավալները խիստ կայունորեն նվազել են՝ տարին 2.5-3 %-ի չափով, հասկանալիորեն պայմանավորված բնակչության թվի նվազմամբ:

Բնակչության նվազման թվի չափման կայուն գործիք է համարվում նաև աղի արտադրության ծավալը: Այս տարի, ինչպեսև նախկինում, աղի արտադրությունը շարունակել է անկում գրանցել, մինչդեռ հացի դեպքում վերջին տարիների կայուն՝ 2.5-3 %-անոց նվազման ֆոնին ավելի քան 2 %-անոց աճը ցույց է տալիս, որ հացի արտադրության շուրջ 5 %-ոց աճ է արձանագրվել, ինչից հետևում է, որ կա՛մ բնակչության թիվն է ավելացել, կա՛մ սոցիալական վիճակն է վատթարացել, ու մարդիկ ավելի բարձրարժեք ուտեստները փոխարինել են հացով: Կամ էլ…

Նման, բացատրություն պահանջող, անհասկանալի պահեր էլի կան, բայց չենք անդրադառնում, քանի որ այս նյութի նպատակը ընդամենը արդյունաբերության վիճակագրական պատկերը ներկայացնելն է և ոչ ավելին: