Խայամի քառյակների առեղծվածը. Ի՞նչ են նշանակում «սիրելին» ու «գինին»
Մենք գիտենք, որ...
Օմար Խայամը մուսուլմանական աշխարհի դասական բանաստեղծ է, ունի ավելի քան 5000 ռուբայի՝ քառյակ, նաև բազմաթիվ ստեղծագործություններ է ձոնել իր սիրուհիներին և գինուն:
Իրականում այդպես չէ:
Ճիշտ է՝ Խայամը քառյակներ է գրել, բայց համարել նրան մուսուլմանական պոեզիայի դասական՝ չի կարելի: Դասականներ կարելի է համարել Ֆիրդուսուն, Հաֆիզին, Նիզամիին, Սաադին և այլն, բայց ոչ Խայամին: Պարզվում է, որ Օմար Խայամը հանրահայտ է միայն եվրոպական մշակույթում: Բանն այն է, որ 1859 թվականին Էդվարդ Ֆիցջերալդի թարգմանությամբ լույս է տեսել «Ռուբայիներ» գիրքը, որտեղ գրքի կազմողն ոչ այնքան թարգմանիչ է, այլ հեղինակ: Ընդ որում՝ երբեմն ավելի, քան թե Օմար Խայամն ինքը (քառյակներում առկա են բազմաթիվ անհամապատասխանություններ բնօրինակի հետ): Օմար Խայամը իր հայրենիքում շատ ավելի հայտնի է որպես մաթեմատիկոս, աստղագետ և փիլիսոփա, քան թե բանաստեղծ: Ճշգրիտ հայտնի չէ անգամ, թե նրան ներկայումս վերագրվող 400 քառյակից որոնք են հաստատապես իրենը։ Այստեղ անգամ խոսք չկա այն մասին, որ նա ունի 5000 ռուբայի: Բանն այն է, որ Խայամը իր կենդանության օրոք չի հրատարակվել, նրա առաջին գիրքը հրատարակվել է նրա մահից 500 տարի անց: Ռուբայիները ժողովրդական բանահյուսության մեջ էին պահպանվել՝ փոխանցվելով սերնդեսերունդ, և ցանկացած նոր ռուբայի վերագրվել է նրան, քանի որ բանաստեղծները վախենում էին հանդես գալ իրենց անունից և դժգոհել իշխանություններից: Անգամ քառյակներ կան, որոնք ակնհայտորեն գրված են կնոջ կողմից: Ղիյասադդին Աբուլ Ֆաթհ իբն Իբրահիմ ալ Խայամ Նիշապուրին, նույն ինքը՝ Օմար Խայամը, ծնվել է 1048 թվականին Պարսկաստանի Խորասան նահանգի Նիշապուր քաղաքում և հանդիսանում է պարսիկ գիտնական, մաթեմատիկոս, փիլիսոփա, աստղագետ, բժիշկ և բանաստեղծ։ Համաձայն անվան Խայամ մասնիկի, որը նշանակում է վրանագործ, կարելի է ենթադրություններ կատարել նրա հոր մասնագիտության վերաբերյալ։ Հայտնի է նաև, որ ունեցել է կրտսեր քույր՝ Աիշա անունով։ 8 տարեկանում նա արդեն գիտեր Ղուրանը, 12 տարեկանում դառնում է Նիշապուրի մադրասի աշակերտ։ Գերազանց ավարտելով ուսումը՝ ստանում է բժշկի մասնագիտություն, ինչը, սակայն, նրան չէր հետաքրքրում, և նա սկսում է ուսումնասիրել մաթեմատիկան, մասնավորապես՝ անտիկ դարաշրջանի հույն մաթեմատիկոսների աշխատությունները։ Ծնողների մահվանից հետո 16 տարեկանում Խայամը վաճառում է հայրական տունն ու արհեստանոցը և տեղափոխվում է Սամարղանդ, որտեղ սկսում է աշակերտել տեղի մադրասեում: Հետագայում տեղափոխվելով Իսպահան՝ Խայամը դառնում է սուլթանի հոգևոր խորհրդական, իսկ հետագայում՝ նաև արքունական աստղադիտարանի ղեկավար, որտեղ և ստեղծում է իր նշանավոր արևային օրացույցը։ 1079 թվականին իր պաշտոնակիցների հետ նա բարեփոխել է հին պարսկական տոմարը, որն էլ Իրանում օգտագործվում է առ այսօր։ Օմար Խայամը հանդիսանում է միջնադարի մեծագույն մաթեմատիկոսներից մեկը, սակայն Եվրոպայում նրա հանրահաշվական աշխատությունները հայտնի են դարձել միայն 19-րդ դարում։ Օմար Խայամի գրչին է պատկանում «Հանրահաշվական խնդիրների լուծման տրակտատը», որտեղ նա ներկայացնում է 1-ին, 2-րդ, 3-րդ աստիճանի ցուցիչով հավասարումների լուծումները։
Մեկ այլ մոլորություն է այն, որ Օմար Խաամը ալկոհոլի և կանանց մեծ սիրահար է եղել: Նրա քառյակներում գինին հոսում է գետի պես, խնջույք ու գինետուն է, կանայք են ու մեծ թախիծ: Իրականում այս ամենը այլաբանական է: «Սիրելին» նրա գրվածքներում կինը չէ, այլ Աստծո սիմվոլն է, իսկ «գինին» ճշմարտության հասնելու միստիկ սիմվոլը, «հարբած լինելը» մտորումների բերող վիճակը և այլն: Օմար Խայամը շատ հավատացյալ մարդ էր, և նրա գրվածքների իմաստը այն չէ, որ թախիծը պետք է խեղդել գինով, այլ այն, որ կարելի է երանություն ստանալ բարձրյալին մոտ լինելուց և նրա ներկայությունից:
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Orer.am-ը
«Паст»: В конце концов, как были похищены руководители Арцаха, кто был замешан в этой истории 
Получение званий увидим 28 мая: Аршак Карапетян
Заявление генерал-майора Аршака Карапетяна о создании Трибунала Армянского национального достоинства серьезно обеспокоило действующие власти
Не пытайтесь пересекать красные линии, иначе я вам напомню о своей профессии: Аршак Карапетян
Сила одного драма - благотворительной общественной организации «Дорога жизни» 
АМИО банк выпускает облигации
Генеральный директор Ucom прочитал лекцию во Французском университете в Армении
Предложение Аршака Карапетяна о создании Трибунала Армянского национального достоинства открыло широкое поле профессиональных дискуссий
Амио Банк принял участие в Career City Fest 2K24
“ФАКТ”. Что собираются построить американцы в Армении без какого-либо опыта? 
Трибунал Армянского национального достоинства рассмотрит преступления, совершенные режимом Пашиняна после 2018 года: Аршак Карапетян
В мобильном приложении Юнибанка доступны переводы на карты Visa иностранных банков
Трибунал Армянского национального достоинства серьезно расшатает основы действующей власти: Аршак Карапетян
Обращение генерального директора ЗАО ЗММК Р.Н.Худолия по случаю Международного дня Труда 
Ещё больше улыбок в городе. Филиал Амио Банка «Кентрон» вновь открыт 
Судебная система Армении не обладает достаточной независимостью, создание Трибунала Армянского национального достоинства является императивом сегодняшнего дня: Аршак Карапетян
Idram и IDBank на фестивале Career City Fest 
Нефть снижается после роста по итогам прошлой недели
Фонд гюмрийского дома-музея Ованеса Шираза пополнился новыми экспонатами
Непал намерен использовать беспилотники для удаления мусора с Эвереста
В Армению прибыл кардинал Жан-Марк Авелин, архиепископ Марселя
Казахстан на встрече глав МИД Армении и Азербайджана не будет выступать посредником
В связи с инцидентом в Цицернакаберд арестован один человек
Создание Трибунала Армянского национального достоинства является необходимостью։ Аршак Карапетян
В Ираке ввели наказание до 15 лет тюрьмы за однополые отношения
Акции протеста в Армении против односторонних уступок: Перекрыта трасса Ереван – Армавир
В США задержали кандидата в президенты
Госдеп США: Блинкен провел телефонные разговоры с Пашиняном и Алиевым
Создание Трибунала Армянского Национального Достоинства является необходимостью: Аршак Карапетян
Что случилось с вопросом «Общественного трибунала национальной гордости»? Будет ли Аршак Карапетян последовательным? «Паст»
Idram и IDBank - участники фестиваля Career City Fest 
Ucom обеспечил бесплатным интернетом четыре остановки в общинах Иджевана
Движущая часть Общественного трибунала национальной гордости уже приведена в действие: Аршак Карапетян
Еще одна пощечина Пашиняну от его «любимого» Запада: «Паст»
В Дубае 23-24 апреля проходит международный бизнес-форум "Мир возможностей" 
Аршак Карапетян заявил о начале акций неповиновения
Единственный вариант не выполнять требования Турции и Азербайджана – избавиться от режима Пашиняна: Аршак Карапетян
ВТБ (Армения) обновил линейку вкладов для населения
Ситуация, сложившаяся в Тавуше, является следствием ошибок, допущенных Пашиняном на дипломатическом поле: Аршак Карапетян
Заявление о внутренней ситуации в Армении
