Գործի վրա բռնված բազմաթիվ փոխնախարարները կաշառք չվերցնելու պատրվակով պարգևավճարներ տալու հերքումն են․ չի կարելի զինվորին տալ 5 կամ 10 հազար դրամ, իսկ նախարարի քարտուղարուհուն՝ 2 մլն․ Ա․ Ենոքյան

Չի կարելի զինվորին տալ 5 կամ 10 հազար պարգևավճար, իսկ ինչ-որ նախարարի քարտուղարուհու՝ 2 մլն, մի՞թե միայն պատգամավորներն են, իրենց խոսքերով, սթրեսի պայմաններում աշխատում, մի՞թե սթրեսային չի նույն բժշկի կամ զինվորի աշխատանքը։ Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց «Մեդիա Պաշտպան» նախաձեռնության ղեկավար, քաղաքագետ Աղասի Ենոքյանը՝ անդրադարձել է իշխանության ներկայացուցիչների պարգևավճարների թեմային։ Նրա խոսքով՝ այս ամենը դեմոտիվացնում են զինվորին, ուսուցչին, բժշկին։

Ըստ նրա՝ ծանր աշխատանքը պետք է տեսանելի լինի բոլորի համար։ Կա նախատեսված գործակից, համաձայն որի, օրինակ՝ նախարարի աշխատավարձը նվազագույնի 12-ապատիկն է։ Ծանր և արդյունավետ աշխատանքի դեպքում իշխանավորները կարող են ստեղծել արդյունավետ համակարգ, որի դեպքում կբարձրանա նվազագույն աշխատավարձը, և ուրեմն՝ նաև իրենցը։ Թե չէ հայտարորւմ են, թե ծանր է միայն իրենց աշխատանքը, և աշխատավարձը բարձրացնում են զուտ մեխանիկորեն, ոչ թե տրաբանության մեջ։

  -Պարոն Ենոքյան, վերջին ընթացքում կրկին շատ է քննարկվում պարգևավճարների հարցը։ Իշխանության ներկայացուցիչներն ասում են, որ դրանք օրինական վճարումներ են, որոնց իրենք արժանի են իրենց նվիրման ու մասնագիտական բարձր ունակությունների համար, միչդեռ ընդդիմախոսները դա համարում են կոռուպցիա։

- Ես լսել եմ, որ ինչ-որ որոշումներ, կարգադրություններ, նույնիսկ երևի օրենքներ կան դրա վերաբերյալ, բայց դրանք ամբողջովին հակաօրինական են, քանի որ հակասում են տարիներ ի վեր գործող պետպաշտոնյաների վճարման վերաբերյալ օրենքներին ու աշխատանքային օրենսդրությանը։ Շատ վաղուց, շուրջ 35 տարի առաջ ես աշխատում էի դպրոցում և մի աշակերտ ունեի, որն օրերով դասի չէր գալիս, հետո բերում էր իր ծնողների կողմից տրված ինչ-որ տեղեկանք, որ իր բացակայությունը հարգելի հաշվվի։ Հետո հասկացա, որ այդ անկարգ աշակերտը հենց ինքն էր գրում տեղեկանքները։ Հիմա մեր իշխանությունների գրած օրենքները, որի հիման վրա իրենք բյուջեից փող են վերցնում, հենց այդ աշակերտի կեղծ տեղեկանքի նման են։ Իհարկե, դա կոռուպցիա է։

- Որպես հիմնավորում է բերվում այն, որ իրենք ծանր աշխատանք են կատարում, դրա համար պետք է վարձատրվեն։ Նաև ասում են, թե բարձր աշխատավարձը նրա համար է, որ կաշառք չվերցնեն։

- Ծանր աշխատանքը պետք է տեսանելի լինի բոլորի համար։ Կա նախատեսված գործակից, համաձայն որի, ասենք՝ նախարարի աշխատավարձը նվազագույնի 12-ապատիկն է։ Ծանր և արդյունավետ աշխատանքի դեպքում իշխանավորները կարող են ստեղծել արդյունավետ համակարգ, որի դեպքում կբարձրանա նվազագույն աշխատավարձը, և ուրեմն՝ նաև իրենցը։ Թե չէ հայտարորւմ են, թե ծանր է միայն իրենց աշխատանքը, և աշխատավարձը բարձրացնում են զուտ մեխանիկորեն, ոչ թե տրաբանության մեջ։

Ինչ վերաբերում է կաշառք վերցնելուն, ապա այդ գործի վրա բռնված բազմաթիվ փոխնախարարները դրա լավագույն հերքումն են, գումարած կոռուպցիոն սկանդալից Ամերիկա փախած փոխնախարարուհին, գումարած մեզ բոլորիս սիրած Դավիթ Սանասարյանը։ Եվ դեռ պետք է հասկանալ, որ սա ամենը չէ, սրանք միայն այն դեպքերն և, որ բռնվել են, և այն քչերը, երբ իշխանությունը գնացել է բացահայտման։

-Որպես բարձր աշխատավարձի հիմնավորում է բերվում այն, որ իշխանավորները նվիրյալ բարձր պրոֆեսինալներ են։

-Ես տեսել եմ Լենա Նազարյանի ֆեյսբուքյան գրառումը։ Ո՞վ է ասում, որ նա նվիրյալ է․ երևի միայն Արարատ Միրզոյանը։ Ասել է՝ դու նվիրյալ ես, առ էս մի քանի միլիոնը, ծախսիր։ Իհարկե, հիմնական մեղավորը այն ընտրողներն են, որոնք Նիկոլ Փաշինյանի խարիզմայի վրա Ազգային Ժողով բերեցին 88 անհայտ մարդու՝ դեռ չհաշված մյուս ֆրակցիաները, և սրանք հիմա ասում են, թե ինչ-որ բանի նվիրյալներ են։

Իսկ բարձր պորֆեսիոնալներին, ապա վերջերս վարչապետի խորհրդական Հակոբ Ճաղարյանին աշախատանքից ազատելը, որը երևի ավիացիայի հետ կապ ունեցող վերջին մասնագետն էր կառավարությունում, ամբողջութամբ հերքում է այդ պնդումը։ Ո՞վ է ասել, որ պրոֆեսիոնալներ են, ո՞վ էր լսել նրանց մասին մինչև իշխանափոխությունը։

Անգամ այս միֆը հաստատելու համար լուր տարածվեց, թե Արսեն Թորոսյանին ԱՄՆ-ում 20 հազար դոլարանոց աշխատանք են առաջարկել, իսկ մեր նվիրյալ, բարձր պրոֆեսիոնալ նախարարը մերժել է առաջարկը։ Չեմ հավատում այդ պատմությանը, քանի որ Միացյալ Նահանգներում բժշկական աշխատանքի համար լիցենզիա է պետք, որը Թորոսյանը հազիվ թե ունենար։ Հետո, ինչո՞ւ նա պետք է թողներ իր 30 հազար պարգևավճարը և 36 հազար «ռոճիկը», ու գնար «ինչ-որ» 20 հազարանոց գործի։

Ինչի՞ համար արդարադատության նախարար Ռուստամ Բադասյանը ստացել 16 հազար դոլար պարգևավճարը, եթե այս «բարձր մասնագետը» անգամ մի գրագետ դիմում չի կարողանում ներկայացնել դատարան։

-Աշխատավարձերը բարձրացվեցին գաղտնի որոշմամբ, որոշ նախարարություններ մինչ այժմ էլ գաղտնի են պահում պարգևավճարների չափը։

-Դա բնական է, քանի որ բաձրացել է միայն իշխանական էլիտայի աշախատավարձը, և այդ փաստը փորձում էին գաղտնի պահել, քանի որ այն հարուցել է ոչ միայն շարքային բյուրոկրատների, այլև շատուշատ պետական ծառայողների զայրույթը։ Չի կարելի զինվորին տալ 5 կամ 10 հազար պարգևավճար, իսկ ինչ-որ նախարարի քարտուղարուհու՝ 2 մլն։ Սա դեմոտիվացնում է զինվորին, ուսուցչին, բժշկին։ Մի՞թե միայն պատգամավորներն են, իրենց խոսքերով, սթրեսի պայմաններում աշխատում։ Մի՞թե սթրեսային չի նույն բժշկի կամ զինվորի աշխատանքը։

Այս պետպաշտոնյաները, երբ աշխատանքի էին ընդունվում, չէի՞ն գիտակցում, որ, ասենք, նախարարի 500 հազարանոց աշխատավարձով չեն կարող ապրել։ Թե՞, այնուամենայնիվ, հույսը կոռուպցիայի վրա էին դրել։

Այս պարգևավճարները, գաղտնի բարձրացված անօրինական աշխատավարձերը ամենախայտառակ կոռուպցիաներն են։ Եթե ինչ-որ օլիգարխ 10 հազար դոլարի հարկից խուսափում է ու դրա համար էլ մի 1000 դոլարի էլ կաշառք է տալիս հարկայինի աշխատողին, նա ինձ համար ավելի բարոյական է, քան ասենք, 30 հազար պարգևավճար ստացած Արսեն Թորոսյանը։ Բիզնեսմենը, նախ, ինչ-որ բարիք է ստեղծել, որ շահույթ է ստացել, նաև նա գաղտնի է անում այդ գործարքը, գիտի, որ անօրինական է, ամաչում է։ Իսկ այս իշխանավորը նախ քանդեց ողջ առողապահական համակարգը, և այս ճգնաժամային օրերին դա ակնհայտ է դառնում, նաև իշախանավորները ցինիկաբար արդարացնում են բյուջեից իրենց վերցրած փողերը։ Երկուսն էլ թալանում են բյուջեն, բայց մեկը՝ ամաչելով, մյուսը՝ հպարտորեն։

Ողջ Հայաստանով պաստառներ կան կախած՝ Հայաստանը իմ օջախն է, ժողովուրդը՝ իմ ընտանիքը։ Մոռացել են ավելացնել՝ բյուջեն էլ՝ իմ դրամապանակը։

Այս կոռուպցիայի պատճառն այն է, որ մեր բյուջեն, մեր բոլորի փողը, վստահել ենք մարդկանց, ովքեր չեն ամաչում այդ փողը տնօրինել ոչ թե ըստ օրենքի, այլ ըստ իրենց պատկերացումների։