Օրենսդրական նախաձեռնությունները, որոնք պետք է միտված լինեն մեր կյանքը բարեփոխելուն, իրականության մեջ միայն հավել յալ նյարդեր ու ժամանակ են խլում: Ինչո՞ւ լավ նախագծերը կյանքի չեն կոչվում: «Սպառողների ասոցիացիա» ՀԿ փոխնախագահ, իրավաբան Սյուզաննա Չիլինգարյանը կարծում է՝ տարաբնույթ խնդիրներին լուծում տալու նպատակով կյանքի կոչված իրականում լավ նախագծերը երկար կյանք չեն ունենում մի քանի պատճառով: «Գործ ենք ունենում նախագծերի վերաբերյալ տեղեկության սխալ ներկայացման հետ: Ճիշտ վերահսկողություն չի իրականացվում: Առաջին հերթին ներկայացնում են ոչ թե խնդրի լուծումը, այլ տուգանքը, մարդուն պատժելու դրույթը: Ստացվում է, որ երբ փորձում են մարդու հետ խոսել առաջիկայում իրականացվող փոփոխությունների մասին, առաջին հերթին սկսում են ներկայացնել, թե սխալի դեպքում ինչպես են նրան պատժելու»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Չիլինգարյանը:

 

Նա նշում է՝ պետական գերատեսչությունները գրեթե չեն խոսում քաղաքացու հետ: «Տարբերակներն այնքան շատ են քաղաքացիներին պատմելու, բացատրելու, թե ինչ արդյունքներ է ունենալու այս կամ այն խնդրի լուծումը, որն իրենք են առաջարկում: Արդյունքում մարդկանց մեջ արմատավորվում է այն միտքը, որ պետությունը փորձում է «տերթոդիկական» միջոցներով հարցերը լուծել և առաջին հերթին դիպչել իր գրպանին՝ նրան տուգանելու տարբերակով»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

 

Հավելում է՝ շատ ու շատ օրենսդրական նախաձեռնություններ կյանքի կոչվեցին, բայց իրականության մեջ իրենց արտացոլումը չգտան, քանի որ չկա վերահսկողություն: «Բացի սա, պետք է գործի քաղաքացուն խրախուսելու տարբերակը: Եթե քաղաքացին հասկանա, որ այսուհետ հետևելու է որոշակի կանոններին, որոնք օգուտ են լինելու մեր բնությանը, առողջությանը, ինչպե՞ս նա կարող է ընդդիմանալ: Այսինքն, խնդիր պետք է դնել ցանկացած նորամուծություն պարզ և հասկանալի լեզվով ներկայացնել հասարակությանը, որոշակի աշխատանք տանել նրա հետ, խրախուսել նրան, հետո արդեն վերահսկել, որ այդ նախագծերը կյանքի կոչվեն: Իսկ ի՞նչ է կատարվում հիմա: Ցանկացած նորամուծություն քաղաքացին ընկալում է որպես այս կամ այն ապրանքն ու ծառայությունը թանկացնելու, բայց ոչ երբեք խնդիրը լուծելու տարբերակ: Քաղաքացին ցանկացած նախաձեռնություն ընկալում է որպես իրեն ճնշելու, տուգանելու հերթական գործիք:

 

Հիշում ենք պոլիէթիլենային տոպրակների օրինակը: Քաղաքացիներին լիարժեքորե՞ն ներկայացվեց, թե ինչ վնասներ է այն հասցնում բնությանը և ինչ հետևանքներ կարող են լինել: Կարծում եմ, որ իրազեկման արշավը շատ հպանցիկ արվեց: Ծխելու դեմ պայքար է հայտարարել պետությունը: Հասկանում ենք, որ լուծում չի կարող լինել ծխախոտ չարտադրելը, քանի որ նախ և առաջ գործ ունենք մեր տնտեսության մեջ հարկատուների ցուցակում առաջատար ուղղություններից մեկի հետ, բայց միայն խանութներում ծխախոտների ցուցափեղկերը փակելը կամ դրանց տուփերի վրա ինչ-որ պատկերներ փակցնելը, որոնք ցույց են տալիս, թե ծխելն ինչ հետևանքներ կարող է ունենալ, կարո՞ղ ենք նշանակալի արդյունքի հասնել: Նաև այն պարագայում, երբ այսօր էլ կարող ենք գտնել առևտրի կետեր, որոնք անչափահասներին ծխախոտ են վաճառում: Խնդրին իրականում խորքային լուծում չի տրվում: Բազմաթիվ են քաղաքացիների դժգոհությունները տրանսպորտային համակարգի վերջին նորամուծության վերաբերյալ, որ երթևեկելիս պետք է կամ 100 դրամ ունենալ, կամ էլ QR կոդ: 100 դրամանոց կոպեկ գտնելը հերոսություն է, իսկ երկրորդի դեպքում էլ քաղաքացիներն ունեն հարցեր: Իսկ գուցե պետք էր միանգամից տրանսպորտից օգտվելու համար նախատեսվող քարտեր դնել շրջանառության մեջ, իրազեկման մեծ արշավ իրականացնել, նոր միայն այս փոփոխությանն անցում կատարել»,-ընդգծում է ՀԿ փոխնախագահը:

 

Վերահաստատում է՝ ցանկացած նախագիծ ներկայացնելիս պետական գերատեսչությունները պետք է ամենայն մանրամասնությամբ ներկայացնեն այդ նախագիծը և հստակ նշեն, թե ինչ խնդիր են ուզում լուծել դրանով, թե նշված խնդրի լուծումը ինչ է տալու քաղաքացուն: «Պետք է նշեն դրական և բացասական կողմերը: Քաղաքացուն իրազեկելն ու կրթելը պետք է առաջնային լինեն պետության համար: Հաջորդիվ քաղաքացուն նաև պարզաբանեն հետևանքների մասին, այդ թվում՝ տուգանքի, բայց դա պետք է լինի ամենավերջին քայլը: Իսկ ի՞նչ են անում հիմա: Տուգանում են քաղաքացուն, բայց ամենակարևորը՝ խնդիրը մնում է չլուծված: Էլ չենք խոսում այն մասին, թե ինչ ֆինանսական միջոցներ են տրամադրվում պետբյուջեից այդ նախագծերի իրականացման համար: Ստացվում է, որ գործ ունենք պետական միջոցների մսխմա՞ն հետ: Իրականում կարող են մեզ հակադարձել, որ վճարված տուգանքների միջոցով այդ գումարներն անգամ կրկնակի ծավալով վերադառնում են բյուջե: Արդյունքում ունենք մի իրավիճակ, երբ բազմաթիվ խնդիրները լուծված չեն, քաղաքացու անվստահությունը պետության հանդեպ մեծանում է, նա այլևս չի հարգում նրա խոսքն ու առաջարկները և չի փորձում նրա հետ համագործակցել: Սա էլ հանգեցնում է կոլապսի ու քաոսի»,-եզրափակում է Սյուզաննա Չիլինգարյանը: