2025-ին սպասելիս... աշխարհը՝ պայթյունավտանգ անհանգստությունների լաբիրինոսթում. «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Ներկա պայմաններում աշխարհը շատ արագ փոխվում է, ու իրադարձություններն այնպիսի գլխապտույտ արագությամբ կարող են զարգանալ, որ շատ դեպքերում դժվար է նույնիսկ մոտավոր կանխատեսել։ Այդուամենայնիվ, անգամ նման արագ զարգացումների պարագայում որոշ հիմնական գործընթացներ նախանշվում են։ Այս տեսանկյունից շատ կարևոր է մեզ համար վերլուծել և հասկանալ, թե ինչ է մեզ սպասում եկող տարի։
2025 թվականին առաջին հերթին աշխարհաքաղաքական լուրջ փոփոխություններ են տեղի ունենալու, որոնք կապված են լինելու առաջին հերթին մի շարք հակամարտությունների շուրջ ԱՄՆ նոր վարչակազմի դիրքորոշմամբ։ Գաղտնիք չէ, որ Թրամփը խոստացել է կանգնեցնել այն պատերազմները, որոնք գլոբալ հակամարտության վերածվելու հնարավորություն ունեն։ Բայց եթե Գազայի հատվածում ընթացող ռազմական գործողությունների շուրջ լարվածության որոշակի թուլացում է նկատվում, ապա նույնը չի կարելի ասել Ուկրաինական պատերազմի մասին։ Այն կարող է կրակի մեջ առնել ամբողջ Եվրոպան ու նույնիսկ միջուկային պատերազմի պատճառ դառնալ։ Ուստի, Թրամփի թիմն արդեն աշխատում է Ուկրաինայի շուրջ ստեղծված իրավիճակում լուծումներ գտնելու և հրադադար հաստատելու ուղղությամբ։
Միևնույն ժամանակ, նոր վարչակազմը առաջին հերթին ԱՄՆ-ի ներքին խնդիրների վրա կենտրոնանալու մոտեցում ունի, ինչը ենթադրում է, որ թուլանալու է տարբեր տարածաշրջաններում Արևմուտքի ներգրավվածության աստիճանը, ինչն էլ ենթադրում է, որ Հարավային Կովկասում կարող է ուժեղանալ տարածաշրջանային դերակատարների՝ մասնավորապես Թուրքիայի, Ռուսաստանի ու Իրանի ազդեցությունը։ Զուգահեռ՝ բացառված չէ տարածաշրջանային դերակատարների միջև լարվածության խորացումը՝ հաշվի առնելով, որ ինչպես Հարավային Կովկասում, այնպես էլ Սիրիայի հարցում մի կողմից՝ Ռուսաստանի ու Իրանի, իսկ մյուս կողմից էլ՝ Թուրքիայի շահերը հակասում են։ Թուրքիային հաջողվեց Ռուսաստանին ու Իրանին դուրս մղել Սիրիայից, ուստի բացառված չէ, որ նույնը կարող է տեղի ունենալ նաև Հարավային Կովկասում՝ հատկապես որ թուրքական կողմն Արցախյան պատերազմից հետո զգալիորեն ամրապնդել է իր դիրքերը։ Ու Թեհրանի ու Մոսկվայի շահերի տեսանկյունից Հարավային Կովկասն ավելի կենսական նշանակություն ունի, քան Սիրիան։
Հաջորդ տարվա համար բնորոշ կլինեն նաև տնտեսական պատերազմներն ու պրոտեկցիոնիստական քաղաքականության մղումն առաջին պլան։ Թրամփը խոստանում է բարձրացնել մաքսատուրքերը Չինաստանի ու Եվրոպայի համար, իսկ Բրյուսելն ու Պեկինն իրենց հերթին են խոստանում պատասխան քայլեր ձեռնարկել։ Ռուսաստանի ու Իրանի նկատմամբ էլ պատժամիջոցային քաղաքականությունն, ըստ էության, կշարունակվի։ Ըստ որոշ փորձագետների, այս ամենը կարող է հանգեցնել մատակարարման շղթաների խաթարման, թանկացումների ու համաշխարհային տնտեսության աճի խաթարմանը։ Ուստի, այս պայմաններում Հայաստանը պետք է ադապտացվի նոր իրավիճակին ու այնպիսի քաղաքականություն վարի, որ մեր շուկան դառնա գրավիչ։ Բայց եթե հայթուրքական սահմանի բացման թեման ակտուալ դարձավ, ապա պետք է պատրաստ լինել թուրքական էժան ապրանքների ներհոսքին, որը կարող է Հայաստանի տնտեսվարողներին բարդ իրադրության առաջ կանգնեցնել։
Մյուս կողմից էլ՝ շարունակվելու է միջազգային մակարդակով տնտեսությունների ռազմականացումը։ Բազմաթիվ երկրներ արդեն սկսել են խոշոր ռազմական բյուջեներ ձևավորել հաջորդ տարվա համար, ինչն էլ իր հերթին մեծացնելու է սպառազինությունների մրցավազքը։ Իսկ սպառազինությունների կուտակումը պայմաններ է ստեղծում նաև հակամարտությունների բռնկման համար։ Հարավային Կովկասում ևս առկա է ռազմական բախման հավանականությունը։ Ի մասնավորի՝ Ադրբեջանը ցույց է տալիս, որ շահագրգռված չէ խաղաղության պայմանագրի կնքմամբ ու արագ տեմպերով շարունակում է զինվել, Թուրքիան էլ մեծապես օգնում է նրան այս հարցում և վարժեցնում է ադրբեջանական զինծառայողներին։ Բացառված չէ, որ հաջորդ տարի Բաքուն փորձի նոր էսկալացիա հրահրել, որպեսզի Հայաստանին զիջումների դրդի։ Ուստի, պետք է ամեն կերպ պատրաստված լինել զարգացումների նման սցենարի՝ մանավանդ որ ադրբեջանական կողմից սաստկանում է ագրեսիվ հռետորաբանությունը։
Ինչ վերաբերում է եկող տարվա ներքաղաքական զարգացումներին, ապա այն բուռն զարգացումներով կարող է աչքի ընկնել՝ հաշվի առնելով նաև այն իրողությունը, որ 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից առաջ քաղաքական ուժերը փորձելու են դիրքավորվել։ Բայց մեկ իրողություն պարզ է, որ իշխող կուսակցության և դրա ղեկավարի վարկանիշը շարունակաբար անկում է գրանցում։ Մարդիկ սպասում են, թե իշխանություններն ինչպես են հերթական զիջումները կատարելու հակառակորդին, ինչպես են թշնամական թեզերը ներմուծելու մեր հանրային դիսկուրս։ Եվ հասարակական դժգոհությունների ուղղորդման պարագայում հնարավոր է նաև արտահերթ ընտրությունների կամ իշխանափոխության հեռանկարը։ Մի կողմից էլ՝ բացառված չէ նաև իշխող թիմի «պայթեցումը» ներսից, քանի որ չկա միավորող գաղափարական գործոն, թիմի ներսում միմյանց նկատմամբ թշնամանքն ու խոր անվստահությունն է թագավորում։
ԱՐՍԵՆ ՍԱՀԱԿՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Действующий президент Хорватии лидирует по итогам первого тура выборов 
Следующий год будет для нас годом огромной работы 
Лавров: Москва готова к нормализации отношений с Тбилиси 
Лидер «Талибана» запретил строить окна в зданиях, из которых открывается вида на места, «используемые женщинами» 
Джо Байден объявил 9 января 2025 года Днем траура в связи с кончиной Джимми Картера 
Девятилетний мальчик вместе с бандой юных преступников угонял автомобили и нападал на водителей 
Ученые создали робота с «человеческими руками», владеющего техникой массажа 
«Во внешнеполитических отношениях Армения стала гостем: главная цель руководства нашей страны - зарабатывать деньги»: «Паст» 
В связи с авиабилетом Тиграна Авиняна в мэрии произошло увольнение: «Паст» 
Армянские добровольцы отправились в Анапу, чтобы помочь ликвидировать последствия стихийного бедствия: «Паст» 
Какие проекты были наиболее обсуждаемыми и какие государственные ведомства наиболее активными с точки зрения законодательных инициатив в уходящем году? «Паст» 
«Я родился в Арцахе»: стартовала еще одна образовательная программа по инициативе Сергея Смбатяна 
Пусть праздник согреет сердца: Idram и IDBank для детей героев 
Ученые подтвердили древнюю общность греков и армян 
Алиев и Токаев обсудили расследование крушения самолета под Актау 
Росавиация подтвердила, что аэропорт Грозного во время посадки борта «Азербайджанских авиалиний» атаковали дроны 
Баграт Галстанян назвал главные ошибки протестного движения «Священная борьба» 
В Армении признан приоритетный общественный интерес в отношении 570 единиц земельных участков Сюникской области 
В Индии из-за смерти экс-премьера Манмохана Сингха объявили семидневный траур 
Министр юстиции Армении и посол Ирана обсудили вопрос сотрудничества 
Правительство Армении одобрило кредитное соглашение по строительству тоннеля Каджарана 
В четырех регионах России закрыли аэропорты из-за угрозы атаки беспилотников 
Главы стран ЕАЭС подписали соглашение о единой системе таможенного транзита с третьими странами 
Папа Римский открыл «святую дверь» в одной из крупнейших тюрем Италии 
В Китае обнаружили останки ранее неизвестного вида травоядных динозавров, живших 193 млн. лет назад 
Ведущий израильский авиаперевозчик приостановил все свои рейсы в Москву после крушения авиарейса Баку-Грозный 
«Рождественское чудо»: Мужчина нашел своих родных 75 лет спустя после своего усыновления 
Нефть стабильна после спада накануне, Brent у $73,3 за баррель 
Ара Мкртчян назначен Почетным консулом Иордании в Армении
Удобное «оружие», которое всегда под рукой у Пашиняна.... «Паст» 
Глава Дилижанской общины из ГД отчуждал земельные участки по цене значительно ниже, чем рыночной: «Паст» 
Армянские волонтёры среди добровольцев «Евразии», которые устраняют последствия аварии в Чёрном море 
Бенефициары программы «Рядом с тобой» в IDBank-е
Беспрецедентный показатель: Новейшая оптоволоконная сеть «Team» уже доступна 350 000 семей Армении: «Паст» 
Как долго еще Никол Пашинян будет продолжать неадекватный дискурс ради сохранения власти? «Паст» 
Дания усилит оборону Гренландии после слов Трампа 
Неформальный саммит СНГ начался в курортном комплексе «Игора» 
В Военно-морской академии Грузии поздравили сотрудников с Новым годом открыткой флагом России 
Песков: Армения получает много дивидендов от членства в СНГ 
